Soạn văn bài: Câu cảm thán
Câu cảm thán là câu dùng để bộc lộ trực tiếp cảm xúc của người nói, thường xuất hiện trong ngôn ngữ nói hằng ngày và ngôn ngữ văn chương. Bài viết sau, sẽ tóm tắt nội dung và hướng dẫn soạn bài chi tiết. Hi vọng sẽ giúp ích cho các bạn!
A. KIẾN THỨC TRỌNG TÂM
I. Đặc điểm hình thức và chức năng
- Đọc các đoạn trích và trả lời câu hỏi:
- Đoạn a: Hỡi ơi lão Hạc ! Thì ra đến lúc cùng lão cũng có thể làm liều như ai hết... Một người như thế ấy !... Một người đã khóc vì trót lừa một con chó!... Một người nhịn ăn để tiền lại làm ma, bởi không muốn liên luỵ đến hàng xóm, láng giềng.. Con người đáng kính ấy bây giờ cũng theo gót binh Tư để có ăn ư ? Cuộc đời quả thật cứ một ngày một thêm đáng buồn...
- Đoạn b:
Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối,
Ta say mồi đứng uống ánh trăng tan?
Đâu những ngày mưa chuyển bốn phương ngàn,
Ta lặng ngắm giang san ta đổi mới?
Đâu những bình minh cây xanh nắng gội,
Tiếng chim ca giấc ngủ ta tưng bừng?
Đâu những chiều lênh láng máu sau rừng.
Ta đợi chết mảnh mặt trời gay gắt,
Để ta chiếm lấy riêng phần bí mật?
- Than ôi! Thời oanh liệt nay còn đâu?
Trả lời
- Trong những đoạn trích trên có những câu cảm thán sau: Hỡi ơi lão Hạc! (đoạn a) và Than ôi! (đoạn b)
- Đặc điểm hình thức cho biết đó là câu cảm thán vì: cuối câu có dấu chấm than và trong câu có các từ cảm thán như hỡi ơi, than ôi.
- Câu cảm thán dùng để bỗ lộ cảm xúc của người nói (người viết). Khi viết đơn, biên bản hợp đồng hay trình bày kết quả một bài toán không nên sử dụng câu cảm thán. Bởi vì trong những trường hợp trên ta nên dùng ngôn ngữ khoa học, chính xác.
B. BÀI TẬP VÀ HƯỚNG DẪN GIẢI
Kiến thức thú vị
Luyện tập
Bài tập 1: Trang 44 sgk ngữ văn 8 tập 2
Hãy cho biết các câu trong những đoạn trích sau có phải đều là câu cảm thán không? Vì sao?
a, Than ôi! Sức người khó lòng địch nổi với sức trời! Thế đê không sao cự lại được với thế nước! Lo thay! Nguy thay! Khúc đê này hỏng mất thôi.
(Phạm Duy Tốn, Sống chết mặc bay)
b, Hỡi ơi cảnh rừng ghê gớm của ta ơi!
(Thế Lữ, Nhớ rừng)
c, Chao ôi, có biết đâu rằng: hung hăng, hống hách láo chỉ tổ đem thân ra mà trả nợ cho những cử chỉ ngu dại của mình thôi. Tôi đã phải trải cảnh như thế. Thoát nạn rồi, mà còn ân hận quá, ân hận mãi.
(Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu kí)
Bài tập 2: Trang 44 sgk ngữ văn 8 tập 2
Phân tích tình cảm, cảm xúc được thể hiện trong những câu sau đây. Có thể xếp những câu này vào kiểu câu cảm thán được không? Vì sao?
a,
Ai làm cho bể kia đầy
Cho ao kia cạn cho gầy cò con?
(Ca dao)
b,
Xanh kia thăm thẳm từng trên
Vì ai gây dựng cho nên nỗi này?
(Chinh phụ ngâm khúc)
c,
Tôi có chờ đâu, có đợi đâu;
Đem chi xuân lại gợi thêm sầu.
(Chế Lan Viên, Xuân)
d, Anh mà chết là chỉ tại cái tội ngông cuồng dại dột của tôi. Tôi biết làm thế nào bây giờ?
(Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu kí)
Bài tập 3: Trang 44 sgk ngữ văn 8 tập 2
Đặt hai câu cảm thán để bộc lộ cảm xúc:
a, Trước tình cảm của một người thân dành cho mình.
b, Khi nhìn thấy mặt trời mọc.
Bài tập 4: Trang 44 sgk ngữ văn 8 tập 2
Hãy nhắc lại đặc điểm, hình thức và chức năng của câu nghi vấn, câu cầu khiến và câu cảm thán.
Phần tham khảo mở rộng
Câu 1: Viết đoạn văn có sử dụng câu cảm thán nói về cảm xúc khi đọc một tác phẩm văn học
Câu 2: Viết đoạn văn có sử dụng câu cảm thán nói về quê hương
Phần tham khảo mở rộng
Câu 1: Trình bày những nội dung chính trong bài: "Câu cảm thán". Bài học nằm trong chương trình ngữ văn 8 tập 2
Xem thêm bài viết khác
- Viết đoạn văn trình bày luận điểm: Quê hương là điểm tựa cho mỗi con người
- Phân tích để làm rõ cái hay của những câu thơ sau:
- Theo dõi các đại từ nhân xưng khi thì “ta”, khi thì “tôi” trong bài để chứng minh rằng thực tiễn cuộc sống từng trải của bản thân Ru-xô luôn bổ sung sinh động cho các lí lẽ của ông khi ông lập luận
- Văn học và tình thương (Gợi ý : Chứng minh rằng văn học của dân tộc ta luôn ca ngợi những ai biết “thương người như thể thương thân” và nghiêm khắc phê bình những kẻ thờ ơ, dửng dưng trước người gặp hoạn nạn)
- Soạn Văn Câu trần thuật
- Bài tấu có đoạn bàn về "phép học", đó là những "phép học" nào? Tác dụng và ý nghĩa của những phép học ấy?
- Phân tích đoạn thơ đoàn thuyền đánh cá trở về trong bài thơ Quê hương
- Viết đoạn văn chứng minh tác phẩm Nước Đại Việt ta là một áng văn tràn đầy lòng tự hào dân tộc
- Giá trị nội dung và nghệ thuật trong Chiếu dời đô (Thiên đô chiếu)
- Viết đoạn văn có sử dụng câu trần thuật
- Nội dung chính bài Nước Đại Việt ta
- Khích lệ nhiều mặt để tập trung vào một hướng, đó là cách triển khai lập luận của bài Hịch tướng sĩ. Hãy làm sáng tỏ điều này bằng một lược đồ về kết cấu của bài hịch