Đọc các ví dụ sau đây và trả lời câu hỏi:
3. Tìm hiểu về chơi chữ.
Đọc các ví dụ sau đây và trả lời câu hỏi:
- Bà già đi chợ Cầu Đông
Bói xem một quẻ lấy chồng lợi chăng?
Thầy bói xem quẻ nói rằng
Lợi thì có lợi nhưng răng chẳng còn
(Ca dao)
- Sánh với Na Va “ranh tướng” Pháp
Tiếng tăm nồng nặc ở Đông Dương
(Tú Mỡ)
- Mênh mông muôn mẫu một màu mưa
Mỏi mắt miên man mãi mịt mờ.
(Tú Mỡ)
- Con cá đối bỏ trong cối đá,
Con mèo cái nằm trên mái kèo,
Trách cha mẹ nghèo, anh nỡ phụ duyên em.
(Ca dao)
-Ngọt thơm sau lớp vỏ gai,
Quả ngon lớn mãi cho ai đẹp lòng.
Mời cô mời bác ăn cùng,
Sầu riêng mà hoá vui chung trăm nhà.
(Phạm Hổ)
a. Cách sử dụng từ ngữ trong mỗi ví dụ trên có gì đặc biệt?
b. Cách sử dụng từ ngữ như vậy có tác dụng gì?
c. Cách sử dụng từ ngữ trên được gọi là chơi chữ. Theo em thế nào là chơi chữ?
d. Trong tiếng việt, các lỗi chơi chữ thương gặp là: dùng từ ngữ đồng aam, dùng lối nói trại âm( gần âm), dùng lối nói lái, dùng từ trái nghĩa, đồng nghĩa, gần nghĩa,.... Theo em mỗi ví dụ trên thuộc lối chơi chữ nào?
Bài làm:
a+b+d:
Bà già đi chợ Cầu Đông
Bói xem một quẻ lấy chồng lợi chăng?
Thầy bói xem quẻ nói rằng
Lợi thì có lợi nhưng răng chẳng còn
(Ca dao)
- Điểm đặc biệt:
- Từ lợi mà bà già dùng (lợi chăng) nghĩa là lợi ích, thuận lợi.
- Từ lợi trong câu nói của thầy bói nghĩa là phần thịt bao quanh chân răng.
- Tác dụng: Thầy bói nhắc khéo "bà già": bà đã già quá rồi (răng không còn) thì lấy chồng làm gì nữa => sự bất ngờ, thú vị, dí dỏm.
- Lối chơi chữ: dùng từ đồng âm nhưng khác nghĩa
- Sánh với Na Va “ranh tướng” Pháp
Tiếng tăm nồng nặc ở Đông Dương
(Tú Mỡ)
- Điểm đặc biệt:
- Dựa vào hiện tượng gần âm: ranh tướng gần với danh tướng nhưng nghĩa hoàn toàn khác nhau. Danh tướng và vị tướng giỏi được lưu danh ; còn ranh tướng là kẻ ranh ma
- Tác dụng: mang ý mỉa mai – chế giễu.
- Lối chơi chữ: Dùng các nói trại âm( gần âm)
- Mênh mông muôn mẫu một màu mưa
Mỏi mắt miên man mãi mịt mờ.
(Tú Mỡ)
- Điểm đặc biệt:
- Mượn cách nói điệp âm: hai câu thơ điệp âm "m" tới 14 lần
- Tác dụng: Diễn tả sự mịt mờ của không gian đầy mưa.
- Lối chơi chữ: Dùng cách điệp âm
- Con cá đối bỏ trong cối đá,
Con mèo cái nằm trên mái kèo,
Trách cha mẹ nghèo, anh nỡ phụ duyên em.
(Ca dao)
- Điểm đặc biệt:
- Cá đối nói lái thành cối đá - Mèo cái nói lái thành mái kèo.
- Tác dụng: Qua đó nhằm diễn tả sự trái khoáy, sự hẩm hiu của duyên phận.
- Lối chơi chữ: Dùng lối nói lái
-Ngọt thơm sau lớp vỏ gai,
Quả ngon lớn mãi cho ai đẹp lòng.
Mời cô mời bác ăn cùng,
Sầu riêng mà hoá vui chung trăm nhà.
(Phạm Hổ)
- Điểm đặc biệt+ Tác dụng:
- Sầu riêng - danh từ => chỉ một loại trái cây ở Nam Bộ
- Sầu riêng - tính từ =>chỉ sự phiền muộn riêng từ của con người.
- Lối chơi chữ: Dựa vào hiện tượng trái nghĩa, đồng nghĩa, gần nghĩa.
c.Chơi chữ là lợi dụng đặc sắc về âm, về nghĩa của từ ngữ để tạo sắc thái dí dỏm, hài hước... làm câu văn hấp dẫn và thú vị.
Xem thêm bài viết khác
- Chọn từ ngữ thích hợp điền vào mỗi chỗ trống dưới đây
- Tìm các yếu tố tự sự và miêu tả trong bài thơ Cảnh khuya và nêu ý nghĩa của chúng đối với bài thơ.
- Bài Bánh trôi nước thuộc thể thơ nào? Bài thơ có mấy câu, mỗi câu có mấy chữ? Cách hợp vần của bài thơ như thế nào?
- Đọc câu thơ sau và cho biết câu thơ nói đến nội dung cảm xúc gì: Nguyệt thị cố hương mình
- Trong các trường hợp dưới đây, trường hợp nào bắt buộc phải có quan hệ từ, trường hợp nào không bắt buộc phải có?
- Từ “tôi” trỏ ai? Nhờ đâu em biết được điều đó? Chứng năng ngữ pháp của từ “tôi” trong các câu trên là gì?
- Trong 2 hình ảnh trên, hình ảnh nào quyết định ý nghĩa và giá trị của bài thơ?
- Ý kiến nào dưới đây em cho là chính xác hoặc ko chính xác?
- Nối tên nhân vật lịch sử với sự kiện, chiến công tương ứng trong bảng sau
- Giải nghĩa các yếu tố Hán Việt đã học
- Em hiểu thế nào về hình ảnh “thế giới kì diệu” trong câu nói của người mẹ “Đi đi con, hãy can đảm lên, thế giới này là của con, bước qua cánh cổng trường là một thế giới kì diệu sẽ mở ra”?
- Điền thêm yếu tố để thành ngữ được trọn vẹn.