Bài 11: Tình hình các nước tư bản giữa hai cuộc chiến tranh thế giới (1918 – 1939)

Từ 1918 -1939, trong sự phát triển chung của các cường quốc, các nước TB Mỹ, Anh, Pháp, Đức, Italia, Nhật Bản đã trải qua một quá trình phát triển với nhiều biến động to lớn dẫn tới chiến tranh thế giới thứ hai.Vậy quá trình phát triển đó của các nước tư bản diễn ra như thế nào? Nguyên nhân nào đã đưa tới cuộc chiến tranh thế giới thứ hai? Chúng ta cùng đến với bài “Tình hình các nước tư bản giữa hai cuộc chiến tranh thế giới” lịch sử 11.

A. Kiến thức trọng tâm

1. Thiết lập trật tự thế giới mới theo hệ thống Vécxai - Oasinhtơn:

• Sau CTTG I, các nước tư bản tổ chức Hội nghị hịa bình ? Vécxai (1919-1920) và Oasinhtơn (1921-1922) để phân chia quyền lợi. Một trật tự thế giới mới được thiết lập gọi là hệ thống Vécxai - Oasinhtơn
• Hệ thống này mang lại nhiều lợi lộc cho các nước thắng trận, xác lập sự nô dịch, áp đặt với các nước bại trận gây nên mâu thuẫn sâu sắc giữa các nước đế quốc.

2. Cao trào cách mạng 1918-1923 ở các nước tư bản. Quốc tế cộng sản

a. Cao trào cách mạng 1918-1923

• Nguyên nhân:
• Do hậu quả của chiến tranh thế giới thứ nhất
• Sự cổ vũ từ thắng lợi của cách mạng tháng Mười Nga
• Dưới sự lãnh đạo của các ĐCS, Cao trào CM bùng nổ khắp châu Âu, đỉnh cao là thành lập nước cộng hòa xô viết Hung-ga-ri (3/1919) và ở Ba-vi-e (Đức, 4/1919)
• Để lại nhiều bài học kinh nghiệm quý báu cho phong trào công nhân quốc tế.

b. Quốc tế Cộng sản

• 1918 - 1923, nhiều Đảng Cộng sản được thành lập ở Đức, Áo, Ba Lan…

=>Cần có 1 tổ chức quốc tế để tập hợp lực lượng và chỉ đạo đường lối chung

• 3/1919, Quốc tế Cộng sản được thành lập tại Mát-xcơ-va
• 1919 - 1943, QTCS đã tiến hành 7 Đại hội, đề ra đường lối CM phù hợp: trong đó Đại hội lần II (1920) và Đại hội lần VII (1935) giữa vai trò đặc biệt quan trọng.

3. Khủng hoảng kinh tế 1929 – 1933 và hậu quả của nó

• Nguyên nhân: Nền kinh tế tăng trưởng cao, nhưng do chạy theo lợi nhuận, sản xuất ồ ạt, hàng hoá ế thừa, cung vượt quá xa cầu.
• Tháng 10/1929 khủng hoảng kinh tế bùng nổ ở Mỹ rồi lan ra toàn bộ thế giới tư bản.
• Hậu quả :
• Kinh tế: bị tàn phá nặng nề, người dân đói khổ.
• Chính trị - Xã hội: Bất ổn định. Đấu tranh biểu tình ở khắp các nước.
• Để thoát khỏi khủng hoảng, các nước đã:
• Tiến hành cải cách kinh tế - xã hội: Anh, Pháp, Mĩ
• Thiết lập chế độ độc tài, phát xít: Đức, Ý, Nhật …

4. Phong trào Mặt trận nhân dân chống phát xít và nguy cơ chiến tranh

• Phong trào đấu tranh chống phát xít lan rộng, thành lập mặt trận Nhân dân chống phát xít ở Pháp , Ý, TBN …
• 5/1936, mặt trân nhân dân Pháp giành thắng lợi trong tổng tuyển cử, bảo vệ nền dân chủ, đưa Pháp vượt qua hiểm họa phát xít
• 2/1936,chính phủ mặt trận nhân dân Tây Ban Nha thành lập, do sự can thiệp của FX Đức , Ý và sự nhượng bộ của các ĐQ đã làm phong trào thất bại.