Bài 21: Những biến đổi của nhà nước phong kiến trong các thế kỉ XVI – XVIII
Cuộc khủng hoảng chính trị ở đầu thế kỉ XVI đã làm sụp đổ triều Lê Sơ. Nhà Mạc ra đời chưa được bao lâu thì xảy ra cuộc chiến tranh Nam – Bắc triều và tiếp đó là chiến tranh Trịnh – Nguyễn. Hai chính quyền ở Đàng Ngoài và Đàng Trong được hình thành, tồn tại cho đến cuối thể kỉ XVIII.
A. Kiến thức trọng tâm
1. Sự sụp đổ của triều Lê Sơ. Nhà Mạc được thành lập
* Nguyên nhân làm nhà Lê sơ suy sụp:
- Các vua ăn chơi sa đọa.
- Quan lại, địa chủ chiếm đoạt ruộng đất.
- Nhân dân đấu tranh ở nhiều nơi
- Các thế lực phong kiến tranh chấp quyền hành.
* Sự thành lập nhà Mạc:
- Năm 1527, Mạc Đăng Dung ép vua Lê nhường ngôi, lập ra triều Mạc
* Các chính sách của nhà Mạc:
- Xây dựng chính quyền theo mô hình của nhà Lê.
- Tổ chức thi cử tuyển chọn quan lại
- Giải quyết vấn đề ruộng đất
- Xây dựng quân đội…
- Tuy nhiên, nhà Mạc không còn được nhân dân tin tưởng.
2. Đất nước bị chia cắt:
- Không chấp nhận nhà Mạc, Nguyễn Kim tập hợp lực lượng ở Thanh Hóa (Nam triều) chống lại nhà Mạc (Bắc triều).
- Đến năm 1592, Bắc triều bị lật đổ. Đất nước thống nhất.
* Chiến tranh Trịnh – Nguyễn:
- Năm 1545, Nguyễn Kim mất, con rễ là Trịnh Kiểm lên nắm quyền.
- Nguyễn Hoàng xin vào Thuận Hóa (Huế).
- Chiến tranh Trịnh – Nguyễn từ năm 1627 – 1672 bất phân thắng bại, nên lấy sông Gianh làm ranh giới: Đàng Ngoài (họ Trịnh) và Đàng Trong (họ Nguyễn)
3. Nhà nước phong kiến ở Đàng Ngoài
- Đọc thêm sgk
4. Chính quyền ở Đàng Trong
- Đọc thêm sgk
B. BÀI TẬP VÀ HƯỚNG DẪN GIẢI
Kiến thức thú vị
HƯỚNG DẪN TRẢ LỜI CÂU HỎI GIỮA BÀI HỌC
Câu 1: Nêu nguyên nhân của sự chia cắt đất nước?
Câu 2: Nhận xét bộ máy nhà nước thời Lê - Trịnh?
Câu 3: Em có nhận định gì về việc làm của chúa Nguyễn Phúc Khoát?
Câu 4: Điểm khác biệt của chính quyền Đàng Trong với nhà nước Lê - Trịnh ở Đàng Ngoài là gì?
HƯỚNG DẪN TRẢ LỜI CÂU HỎI CUỐI BÀI TẬP
Câu 1: Em hãy cho biết nguyên nhân sụp đổ của triều Lê sơ?
Câu 2: Hãy đánh giá vai trò của Vương triều Mạc?
Câu 3: Nêu nguyên nhân của các cuộc chiến tranh phong kiến:Nam - Bắc triều, Trịnh - Nguyễn
Câu 4: Vẽ sơ đồ về tổ chức chính quyền ở Đàng Ngoài, Đàng Trong và so sánh, nhận xét
Xem thêm bài viết khác
- Tại sao có thể xem đặc trưng cơ bản của truyền thống yêu nước Việt Nam thời phong kiến là chống ngoại xâm bảo vệ độc lập dân tộc?
- Nêu những điểm nổi bật trong sự tiến triển của đời sống và xã hội loài người (đến thời trung đại).
- Thế nào là bầy người nguyên thủy?
- Trình bày nguyên nhân thắng lợi của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn?
- Bản chất của nền dân chủ cổ đại là gì?
- Những mầm mống của quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa dưới thời Minh đã xuất hiện như thế nào?
- Bài 3: Các quốc gia cổ đại phương Đông
- Hệ quả của các cuộc phát kiến địa lí là gì?
- Các tổ chức độc quyền hình thành như thế nào?
- Những nét chính về vương triều Mô – gôn?
- Chứng minh rằng: Công xã Pa –ri là nhà nước kiểu mới. Ý nghĩa lịch sử của Công xã Pa –ri?
- Trình bày những chính sách đô hộ của các triều đại phong kiến phương Bắc đối với nhân dân ta?