Khoa học tự nhiên 9 Bài 27: Di truyền liên kết và liên kết với giới tính

B. BÀI TẬP VÀ HƯỚNG DẪN GIẢI

Kiến thức thú vị

A. Hoạt động khởi động

1. Ở ruồi giấm, tính trạng thân xám là trội hoàn toàn so với thân đen, tính trạng cánh dài là trội so với tính trạng cánh cụt. Người ta cho lai giữa ruồi giấm thân xám, cánh dài thuần chủng với ruồi thân đen, cánh cụt thuần chủng được F1 tất cả ruồi thân xám, cánh dài. Tiếp tục cho F1 lai với nhau, hãy dự đoán tỉ lệ kiểu hình ở F2. Nếu cho F1 lai phân tích thì thu được kết quả như thế nào về tỉ lệ kiểu hình?

2. Trong thực tế lại phân tích ruồi đực F1, Moocgan thu được kết quả là 1 xám, dài : 1 đen, cụt. Kết quả này khác gì với dự đoán của em? Liệu có giải thích được không?

=> Xem hướng dẫn giải

B. Hoạt động hình thành kiến thức

1. Thí nghiệm của Moocgan

Thảo luận:

- TN của Moocgan có tuân theo quy luật phân li độc lập của Menđen không? Vì sao?

- Tại sao phép lai giữa con đực F1 với con cái thân đen, cánh cụt lại được gọi là phép lai phân tích?

- Moocgan tiến hành lai phân tích nhằm mục đích gì?

- Giải thích tại sao dựa vào tỉ lệ KH 1:1, Moocgan lại cho rằng 2 gen cùng nằm trên 1 NST. Hiện tượng di truyền liên kết là gì?

=> Xem hướng dẫn giải

2. Giải thích kết quả

- Dự đoán: nếu P thuần chủng về thân xám, cánh dài và thân đen, cánh cụt thì loại KH nào sẽ chiếm tỉ lệ lớn nhất ở đời con của phép lai phân tích?

- Vẽ và giải thích sự tạo thành giao tử ở ruồi giấm.

=> Xem hướng dẫn giải

3. Ý nghĩa của hiện tượng di truyền liên kết

- Các gen tốt, quý thường di truyền cùng nhau

=> ứng dụng trong công tác chọn giống.

=> Xem hướng dẫn giải

C. Hoạt động luyện tập

1. Lấy ví dụ minh họa cho 3 nhận xét sau:

- Liên kết gen là hiện tượng các gen trên cùng 1 NST di truyền cùng nhau

- Các gen nằm trên 1 NST tạo thành 1 nhóm gen liên kết.

- Số nhóm gen liên kết ở mỗi loài bằng số NST trong bộ đơn bội của loài đó.

=> Xem hướng dẫn giải

2. Làm thế nào để phát hiện được hai gen nào đó liên kết gen hay phân li độc lập? Cho ví dụ.

Biết trong quá trình giảm phân, các gen liên kết hoàn toàn với nhau. Xác định tỉ lệ giao tử của các cá thể có kiểu gen như sau: AB/ab và Ab/aB

=> Xem hướng dẫn giải

3. Cho giao phấn hai dòng lúa thuần chủng thu được F1 100% lúa thân cao, hạt gạo trong. Cho F1 tạp giao với nhau, F2 thu được 75% lúa thân cao, hạt gạo trong và 25% lúa thân thấp, hạt gạo đục. Biện luận và viết sơ đồ lai đến F2.

=> Xem hướng dẫn giải

4. Cho giao phối hai con ruồi giấm thuần chủng, thế hệ F1 thu được 100% ruồi thân xám, cánh dài. Cho F1 lai với nhau, thế hệ F2 thu được 25% ruồi thân xám, cánh ngắn : 50% ruồi thân xám, cánh dài : 25% ruồi thân đen, dài. Biện luận và viết sơ đồ lai đến F2 (biết có liên kết gen hoàn toàn).

=> Xem hướng dẫn giải

D. Hoạt động vận dụng

1. Làm thế nào để biết được một bệnh nào đó ở người do gen lặn trên NST giới tính X hay do gen trên NST thường quy định?

=> Xem hướng dẫn giải

2. Bệnh mù màu đỏ - xanh lục ở người là do 1 gen lặn trên X quy định. Một người phụ nữ bình thường có em trai bị bệnh mù màu lấy một người chồng bình thường. Nếu cặp vợ chồng này sinh được một người con trai thì xác suất để người con trai đó bị bệnh mù màu là bao nhiêu? Biết rằng bố mẹ của cặp vợ chồng này đều không bị bệnh.

=> Xem hướng dẫn giải

3. Nếu có hai dòng ruồi giấm thuần chủng, một dòng có kiểu hình mắt nâu và một dòng có kiểu hình mắt đỏ son. Làm thế nào có thể biết được gen quy định tính trạng màu mắt này là nằm trên NST thường hay là nằm trên NST giới tính X?

=> Xem hướng dẫn giải

E. Hoạt động tìm tòi mở rộng

Di truyền liên kết với giới tính

Đặc điểm di truyền của các gen nằm trên NST giới tính khác biệt với các gen nằm trên NST thường như thế nào?

=> Xem hướng dẫn giải

1. Thí nghiệm

- Quan sát hình 27.6 và 27.7, em hãy đưa ra nhận xét về sự biểu hiện màu mắt ruồi giấm ở F1 và F2. Theo em sự khác nhau wor F1 và F2 này là do yếu tố nào chi phối? Em hãy viết kí hiệu gen và sơ đồ lai để giải thích.

- Di truyền liên kết với giới tính là gì? Đặc điểm nhận biết di truyền liên kết với giới tính?

=> Xem hướng dẫn giải

2. Giải thích kết quả

=> Xem hướng dẫn giải

3. Đặc điểm di truyền của các tính trạng liên kết với giới tính

Nếu tính trạng thường do gen nằm trên NST giới tính Y quy định thì sẽ di truyền như thế nào?

=> Xem hướng dẫn giải

3. Ý nghĩa của di truyền liên kết với giới tính

- Trong thực tiễn, người ta dựa vào những tính trạng liên kết với giới tính để sớm phân biệt đực cái trong chăn nuôi.

=> Xem hướng dẫn giải

4. Các nhiễm sắc thể, các gen và sự di truyền liên hệ với nhau như thế nào?

- Các gen nằm trong ADN, trong NST

=> tính trạng được di truyền do gen và NST được di truyền

- Trong các loài chồn hôi (50 NST), muỗi (6 NST), ngô (20 NST), tôm (90 NST), châu chấu (24 NST), tôi sẽ chọn muỗi là đối tượng nghiên cứu về NST vì:

+ chúng có số lượng ít nên dễ quan sát

+ thời gian thế hệ ngắn

+ sinh sản nhiều

=> Xem hướng dẫn giải