Phân tích cảnh đám ma gương mẫu trong Hạnh phúc của một tang gia Cảnh đám ma gương mẫu trong Hạnh phúc của một tang gia

Phân tích cảnh đám ma gương mẫu trong Hạnh phúc của một tang gia với dàn ý chi tiết cùng những bài văn mẫu hay chọn lọc nhằm hỗ trợ học sinh học tốt môn Văn 11.

• Phân tích ý nghĩa nhan đề Hạnh phúc của một tang gia

Dàn ý phân tích cảnh đám ma gương mẫu

1. Mở bài

Giới thiệu tác phẩm: Cảnh “đám ma gương mẫu” trong đoạn trích Hạnh phúc của một tang gia không chỉ mang đến tiếng cười hài hước, hóm hỉnh mà tiếng khóc than của những giá trị đạo đức bị băng hoại.

2. Thân bài

– Nghịch lí của đoạn trích được thể hiện ngay trong nhan đề của chương “Hạnh phúc của một tang gia”.

–> Từ bao giờ mà một đám tang lại có thể mang đến niềm hạnh phúc cho con người?

– Đám tang của cụ cố Tổ lại thật đặc biệt với những nghi thức lạ lùng, không khí náo nhiệt như trong đám hội.

• Nghi lễ đám ma có sự xuất hiện theo lối Tây, Ta, Tàu.
• Tiếng khóc của người thân trong gia đình thì chìm nghỉm trong tiếng nói chuyện, cười đùa đầy lố lăng của đám thanh niên nam nữ, của những người tham dự đám ma.

–> Đám ma dường như mất đi không khí thông thường mà trở nên hỗn độn, hài hước như một sân khấu rộng lớn, nơi có rất nhiều diễn viên cùng nhau hoàn thành một vở kịch đầy giả tạo.

– Cảnh hạ huyệt là đỉnh cao của bút pháp trào phúng, nơi những nhân vật trong đoạn trích tự bóc trần mặt nạ giả dối của mình.

• Cậu Tú Tân vì muốn thể hiện tài năng chụp ảnh mà nhảy hết lên ngôi mộ này đến ngôi mộ khác để tự đạo diễn cho cuốn phim của mình.
• Cụ cố Hồng vui mừng, hạnh phúc vì được mặc áo xô gai, chống gậy nhưng đến khi hạ huyết cũng đã dốc hết sức để diễn vai của một người con có hiếu, cố Hồng khóc đến lả người đi.
• Trong không khí huyên náo ấy còn xuất hiện một tiếng khóc đặc biệt khiến người đọc cười ra nước mắt, đó chính là tiếng khóc của Phán Mọc Sừng

3. Kết bài

Có thể nói, đám ma của cụ cố Tổ là “đám ma gương mẫu”, đám ma có một không hai nơi phơi bày đến tận cùng những cái xấu xa, giả tạo của những con người thuộc tầng lớp trên của xã hội.

Cảm nhận cảnh đám ma gương mẫu - Mẫu 1

Với đặc điểm là một tiểu thuyết hoạt kê, tác phẩm Số đỏ của Vũ Trọng Phụng đã miêu tả thật sống động bao nhiêu cảnh đời và con người mang tính hài hước, giễu cợt. Không chỉ một cuộc đời của nhân vật chính – Xuân Tóc Đỏ – đáng cười, mà hầu như tất cả các nhân vật, các tình huống, chi tiết truyện đều đáng cười, đáng phê phán.

Chương XV của tác phẩm với tiêu đề Hạnh phúc của một tang gia – miêu tả đám tang cụ cố tổ, giống như một chuỗi cười dài, một cuộc đưa tiễn tập thể, cuộc hành trình tới mộ của cả xã hội, cái xã hội tư sản thành thị Âu hóa rởm, văn minh rởm hết sức lố lăng, đồi bại đang hiện diện ở Việt Nam những năm 30 – 45 của thế kỉ XX. Mỗi tình huống truyện, mỗi nhân vật cứ tự nhiên làm bật ra tiếng cười. Tiếng cười mang nhiều sắc độ, liên tục không dứt. Nó kéo dài trong suốt thời gian đám tang, suốt cuộc hành trình đưa tiễn…

Đọc tên chương – Nguyên văn trong tác phẩm là: Hạnh phúc của một tang gia – một cái đám ma gương mẫu… chúng ta không khỏi bật cười bởi cách thông báo hóm hỉnh của nhà văn. Nội dung sự việc là một việc đau đớn, bất hạnh. Vậy mà tang gia lại có hạnh phúc! Việc tang là nghi lễ thiêng liêng, cần trang trọng, vậy mà ngôn từ dành cho cái việc đại hiếu của một gia đình như gia đình cụ cố Hồng lại hỗn độn, pha trộn tùy tiện chữ Hán, chữ Nôm, nào hạnh phúc, nào tang gia, nào văn minh, gương mẫu, cứ như chuyện đùa, chuyện vui vậy! Cái sự đùa vui ấy mở màn cho vở hài kịch mà trên sân khấu hiện thật rõ hai trạng huống nực cười: đám tang nhưng không phải là đám tang, nó là một đám…. rước. Có người nhưng không phải là con người mà là…. những hình nhân dị dạng, những quái vật.

Sau thời gian bối rối theo lẽ thường tình của một nhà có việc tang, khi ba người quan trọng nhất – ông cố Hồng, bà vợ và Văn Minh từ trên gác xuống dưới nhà cắt đặt mọi việc, thì cái gia đình có đại tang đó bừng lên một ngày hội. Lúc đưa đám thì cả bàn dân thiên hạ ở phố phường, ai cũng thấy đám ma được tổ chức linh đình, đủ kiểu cách, lễ nghi theo cả lối ta, Tây, Tàu. Đám ma đưa đến đâu làm huyên náo đến đấy. Cả thành phố nhốn nháo… Kèn ta, kèn Tây, kèn Tàu lần lượt thay nhau mà rộn lên. Tiếng khóc của những người trong tang gia xen lẫn tiếng thì thầm về chuyện vợ con, nhà cửa, may áo, sắm tủ, hoặc những tiếng nói thì thào của bọn đàn ông bình phẩm sắc đẹp của các cô gái, than thở việc vợ béo, chồng gầy. Vậy đấy, trên cái sân khấu hài hước, người đọc thấy được một khung cảnh pha tạp, hỗn độn, đồ vật và con người hỗn độn, âm thanh và màu sắc hỗn độn, việc vĩnh biệt một con người là việc đùa vui, tiếng khóc của nhiều người cũng hỗn độn. Đám rước mà như ở hội chợ. Đám tang hay đám rước? Bởi vì, như tác giả kể: Đám cứ đi rồi lại đám cứ đi. Những lời văn bỡn cợt, lơ lửng, hóm hỉnh, chua chát. Và ông nhận xét: Thật đúng là một đám ma to tát có thể làm cho người chết nằm trong quan tài cũng phải mỉm cười sung sướng, nếu không gật gù cái đầu.

Đỉnh cao màn kịch trào phúng của đám ma thì cảnh hạ huyệt lại là cao trào tập trung những mâu thuẫn đáng cười nhất. Tú Tân xuất hiện như nhà đạo diễn cuốn phim hài kiêm quay phim nhiếp ảnh, cùng bạn bè rầm rộ nhảy lên những ngôi mả như muốn đánh thức những linh hồn chết kia trở dậy để chứng kiến đám tang linh đình về người ông của hắn. Hắn bắt bẻ từng người một, hoặc chống gậy hoặc gục đầu hoặc cong lưng… cho đúng mốt hoặc lau mắt như thế này, như thế nọ… hợp thời trang để làm nên những tấm ảnh giả về cái chết thật và những tấm ảnh thật về cái chết của nhân tính.

Chất bi hài của cảnh khiến người đọc cười ra nước mắt. Chỉ có một tiếng khóc lớn nhất bật lên là của ông Phán mọc sừng, ông oặt người đi, khóc mãi không thôi và tiếng khóc của ông thật đặc biệt. Nhưng thực ra đó là tiếng khóc nhằm che giấu nụ cười nên không ra khóc mà cùng chẳng ra cười. Cuối cùng chỉ là những âm thanh méo mó: Hứt! Hứt! Hứt!… Ông thương cho người đã khuất chăng? Không phải! Ông đang đóng kịch trước mắt mọi người. Thực ra ông ta rất mừng vì cụ Tổ chết và ông được chia phần khá nhiều, kể cả cái giá của bộ sừng mà vợ ông đã cắm lên đầu ông. Miệng khóc, tay ông dúi nhanh vào tay Xuân Tóc Đỏ tờ bạc năm đồng gấp làm tư để trả công cho hắn đã gọi ông là Phán mọc sừng trước người nhà vợ. Và cũng nhờ đó mà ông có thêm được món tiền lớn.

Đám ma trong Hạnh phúc của một tang gia của Vũ Trọng Phụng là đám ma có một không hai không chỉ nó to nhất Hà thành xưa nay mà vì những diễn biến của đám tang đó, những màn kịch đã xuất hiện. Ta như có cảm tưởng Vũ Trọng Phụng đang chứng kiến cái đám tang đó và tường thuật lại cho người đọc một cách chi tiết về nó với một nụ cười châm biếm mỉa mai. Ngòi bút Vũ Trọng Phụng đúng là sắc như dao. Đằng sau những lời nói như đùa, sự thật của đời sống cứ hiện ra lồ lộ trên đó nói lên hai điều lớn nhất: sự tàn nhẫn và sự dối trá.

Cảm nhận cảnh đám ma gương mẫu - Mẫu 2

Ở đời, có mấy ai là “sung sướng”, “hạnh phúc”, “vui vẻ” trước cái chết của con người, trừ khi đó là cái chết của kẻ thù không đội trời chung. Huống chi đó lại là cái chết của người thân, là sự ra đi của các đấng sinh thành, thì làm sao có thể lấy làm hạnh phúc được? Thế mà kỳ lạ và mỉa mai thay, có một “tang gia” trong tiểu thuyết Số đỏ của Vũ Trọng Phụng lại “hạnh phúc” thật, lại “nhiều người sung sướng lắm”, lại “ai cũng vui vẻ cả”…!

Để dàn dựng một màn hài kịch cười, trước hết phải phát hiện ra một mâu thuẫn trào phúng. Tiếng cười có muôn hình vạn trạng, tuy nhiên bao giờ nó cũng bật ra trước một mâu thuẫn trào phúng được phóng đại lên.

Mâu thuẫn trào phúng trong Hạnh phúc của một tang gia được gợi lên ngay từ cái nhan đề của nó. Tang gia mà lại hạnh phúc! Nhà có người chết mà lại vui! Tang gia quả có bối rối nhưng đó là cái bối rối sung sướng, bối rối không phải để tổ chức một đám rước, một ngày hội.

Người chết là cụ cố tổ. Cụ mất đi để lại một gia tài lớn. Nhưng ông già quái ác này lại ghi trong di chúc: chỉ chia gia tài cho con cháu khi cụ đã qua đời. Thật là sốt ruột, vì cụ cứ sống mãi. Con cái, dâu rể đều chờ đợi cái chết của cụ như chờ đợi một hạnh phúc vậy.

Và hạnh phúc đã đến. Đặc sắc của đoạn trích là đã diễn tả được chung quanh hạnh phúc chung của tang gia, mỗi thành viên trong gia đình lại có một hạnh phúc riêng không ai giống ai, gắn liền với tính cách riêng của mỗi người và mỗi nhân vật lại có một mâu thuẫn trào phúng.

Chẳng hạn như cụ cố Hồng. Vì là cụ cố nên luôn đóng vai già yếu, tuy tuổi cụ mới ngoài 50. Xưa nay, cụ mới đóng trò già yếu trong nhà, nay nhờ có đám tang cụ được diễn trò già yếu trước hàng nghìn người. “Cụ cố Hồng đã nhắm nghiền mắt mà mơ màng đến lúc cụ mặc đồ xô gai. Lụ khụ chống gậy, vừa ho khạc, vừa khóc mếu, để cho thiên hạ phải chỉ trỏ: Úi chà! Trông kìa! Con trai lớn đã già đến thế kia kìa!”

Vợ chồng Văn Minh thì chắc chắn sẽ được chia một gia tài kha khá, chỉ còn phải lo mời luật sư đến chứng kiến cái chết của cụ cố tổ để cái chúc thư kia đi vào giai đoạn thực hành chứ không còn là lí thuyết viển vông nữa.

Đây cũng là dịp để tiệm may âu hóa và ông có thể lăng xê những mốt trang phục táo bạo nhất có thể cho những ai có tang đang đau đớn, vì kẻ chết cũng được hưởng chút ít hạnh phúc ở đời.

Cô Tuyết thì sung sướng vì được mặc bộ y phục Ngây thơ hở cả nách và nửa vú viền đen, đội cái mũ mấn xinh xinh. Tuyết mời các quan khách rất nhanh nhẹn, trên mặt lại có vẻ buồn lãng mạn rất đúng mốt.

Ông Phán mọc sừng lại hả hê vì đã được cụ cố Hồng hứa chia thêm cho vài nghìn đồng. Chính cụ cũng không ngờ giá trị đôi sừng hươu của mình lại to đến như thế. Cậu Tú Tân thì mừng điên người vì đã sẵn sàng mấy cái máy ảnh mà vẫn chưa được dùng đến. Xuân Tóc Đỏ càng được vênh vang hơn vì nhờ nó mà cụ Cố mới lăn đùng ra chết. (Nó tố cáo ngay trước mặt cụ tội ngoại tình của cô Hoàng Hôn, cháu gái của cụ, và cắm sừng vào đầu ông Phán, cháu rể cụ). Là cố vấn của báo Gõ Mõ, Xuân còn đem lại danh giá bất ngờ cho đám tang vì đã bổ sung vào sự long trọng sáu chiếc xe chở sư cụ chùa bà Banh, đại diện hội Phật Giáo, báo Gõ Mõ cùng với những vòng hoa đồ sộ….

Hạnh phúc còn lan ra cả ngoài gia đình người chết. Cảnh sát Min Đơ, Min Toa được thuê giữ trật tự cho đám tang. Những bạn bè tai to mặt lớn của cụ cố Hồng được dịp khoe khoang sự oai vệ và danh giá của mình, những bội tinh và râu ria…. Hàng phố thì vui quá vì mấy khi được xem đám ma to như thể là hội chợ.

Một trong những nét đặc sắc của chương truyện là tả đám đông ồn ào. Láo nháo, nhặng xị. Dường như có ý thức khi vận dụng kĩ thuật điện ảnh, tác giả lùi xa quay toàn cảnh đám tang đang nghiêm chỉnh đi theo quan tài người chết đến tận huyệt với cái điệp khúc đám cứ đi…. Có khi lại dí sát ống kính quay cận cảnh để thấy đây không phải là một đám ma mà là một đám rước, đám hội hết sức vui vẻ. Đám cứ đi nhưng không ai nghĩ đến việc đưa đám. Đến đây không phải để khoe những bộ ngực đầy huân, huy chương và những bộ râu ria oai vệ thì cũng để thì thầm với nhau về những chuyện vợ con, chuyện sắm một cái áo, cái tủ…. Còn bọn thanh niên thì chim nhau, cười tình với nhau, bình phẩm, ghen tuông nhau, hẹn hò nhau bằng vẻ mặt buồn rầu của người đi đưa đám ma.

Màn kịch kết thúc bằng chi tiết hài hước "chó đểu". Ông Phán mọc sừng dúi vào tay Xuân 5 đồng thanh toán tiền thuê Xuân tố cáo cái nhục mọc sừng của ông ta. Hạnh phúc của một tang gia là tác phẩm dùng hình thức chế giễu lật tẩy tính chất bịp bợm của những tầng lớp gọi là thượng lưu, trí thức của Hà Nội xưa.

Cảm nhận cảnh đám ma gương mẫu - Mẫu 3

Cảnh đám ma gương mẫu nằm ở chương XV của tiểu thuyết “Sổ đỏ”, được đặt nhan đề “Hạnh phúc của một tang gia”. Những trang viết là những màn hài kịch kéo dài của đám đông nhố nhăng, dị hợm. Có lẽ chưa từng có một đám tang như thế, nơi mà cái chết trở thành niềm vui, hạnh phúc của nhiều người, nơi mà người ta xem là dị khoe mẽ, là dịp phô bày những lối lăng đồi bại. Nhưng đám ma ấy lại diễn ra giữa cái xã hội tư bản thành thị được xem là văn minh.

Phân tích cảnh đám ma gương mẫu có thể thấy, Vũ Trọng Phụng đã miêu tả một đám ma, nhưng lạ thường thấy nó lại vô cùng hoành tráng, lại tưng bừng không kém gì dịp lễ hội. Tại đám tang này, tất cả các phong cách đều xuất hiện, từ Ta, Tàu đến Tây, mọi thứ kết hợp trở thành một mớ lộn xộn. “Có kiệu bát cống, lợn quay đi lọng, cho đến lốc bốc soảng và bú dích, và vòng hoa, có đến ba trăm câu đối, vài trăm người đi đưa, lại có cậu Tú Tân chỉ huy, những nhà tài tử chụp ảnh đã thi nhau như ở hội chợ”. Với bấy đó thứ, đám ma này thực sự đã gây được sự chú ý, trầm trồ của thiên hạ theo ý cụ cố Hồng. Như Vũ Trọng Phụng đã viết thật sâu cay: “Thật là một đám ma to tát có thể làm cho người chết nằm trong quan tài cũng phải mỉm cười sung sướng, nếu không gật gù cái đầu…!”.

Một đám ma thương mang không khí trầm buồn, xót thương, nhưng đám ma này đi đến đâu là gây huyên náo như một gánh xiếc đang quảng cáo để bán vé cho những màn trình diễn xiếc thú. Người đến tiễn người mất chỉ toàn là quan chức tai to mặt lớn, đến đám tang chỉ nhằm thể hiện cái uy danh của mình. Và mỉa thay cái tình huống những kẻ này đã xúc động khi “trông thấy một làn da trắng thập thò trong làn áo voan trên cánh tay và ngực Tuyết”. Đám tang nhưng tiếng kèn, tiếng người ta nói chuyện át cả tiếng khóc.

“Ai cũng làm ra bộ mặt nghiêm chỉnh, xong le sự thật thì vẫn thì thầm với nhau chuyện về vợ con, về nhà cửa, về một cái tủ mới sắm, một cái áo mới may”. Chưa hết, còn có “đủ giai thanh gái lịch, nên họ chim nhau, cười tình với nhau, bình phẩm nhau, chê bai nhau, ghen tuông nhau, hẹn hò nhau, bằng những vẻ mặt buồn rầu của những người đi đưa ma”. Thử hỏi có thứ “văn minh” nào lại đồi bại, dị hợm đến như thế.

Cái đám ma gương mẫu này như là dịp để đám con cháu khoe niềm hạnh phúc khi ông cụ cố mất. Người ta đưa đám ma diễu hành qua đến 4 con phố dài, càng đi lại càng náo nhiệt. Điểm lố lăng đỉnh điểm là sự xuất hiện của Xuân Tóc đỏ. Y đến với “sáu chiếc xe, trên có sư chùa Bà Banh, xe nào cũng che hai ngăn… Hai vòng hoa đồ sộ, một nhà báo Gõ mõ, một của Xuân, cũng len vào hàng đầu”. Đây quả là một đám ma có một không hai, khi đến sư chùa, nhà báo cũng nên vào đám ma như hòa vào cuộc vui. Tất cả làm thành một gánh tạp kĩ đang tìm cách mua vui cho thiên hạ.

Đám ma nhưng tiếng khóc lại là thứ xa xỉ nhất. Rút cuộc ta phải tự hỏi, đây là đám viếng người chết là đám rước những kẻ đang sống? Và với giọng văn sâu cay, pha bỡn cợt lại không thiếu phần chua chát của Vũ Trọng Phụng, tác phẩm đã giáng một đòn trực diện nhất vào sự tha hóa của bản chất người, của xã hội mà ở đó những kẻ lấy đám ma làm niềm vui luôn xem đó là môi trường văn minh.

Bởi thế, ngược đời làm sao, chua xót làm sao tang gia mà lại hạnh phúc, người khóc chẳng có nhưng lại lắm kẻ cười vui. Cái đám diễu hành cứ đi, cứ đi, khi cuộc vui đến hồi kết thì đám chưa dừng lại.

Cái đại tài của Vũ Trọng Phụng, sự trào phúng đỉnh cao của ngòi bút Vũ Trọng Phụng là lật cái mặt nạ giả dối của lũ con cháu trong cảnh hạ huyệt. Ở đó, cậu Tú Tân “bắt bẻ từng người một, hoặc chống gậy, hoặc gục đầu, hoặc còng lưng, hoặc lau mắt như thế này, như thế nọ… để cậu chụp ảnh kỷ niệm lúc hạ huyệt. Bạn hữu của cậu rầm rộ nhảy lên những ngôi mả khác mà chụp để cho ảnh khỏi giống nhau.” Cái cảnh “Xuân Tóc Ðỏ đứng cầm mũ nghiêm trang một chỗ, bên cạnh ông Phán mọc sừng. Lúc cụ Hồng ho khạc mếu máo và ngất đi, thì ông này cũng khóc to “Hứt!… Hứt!… Hứt!…”, thực là một màn hài kịch, nhưng cũng là bi kịch, bi kịch cho những kiếp người sống không có phẩm cách, lấy cái chết của người khác làm niềm vui. Một đám ma vì thế lại trở thành một bức tranh sống động không một sắc thái biểu cảm nào là không có.

Nghệ thuật nổi bật trong đoạn trích “Hạnh phúc của một tang gia” là nghệ thuật trào phúng rất sắc bén và sâu cay như chính phong cách sáng tác của Vũ Trọng Phụng. Điều này thể hiện trọn vẹn ở các phương diện: tình huống trào phúng, nhân vật trào phúng và cảnh tượng trào phúng.

Tình huống trào phúng ở đây nằm ở sự ngược đời đó là, cái chết của cụ cố Hồng lại trở thành niềm hình phúc cho lũ con cháu. Cái đám tang của cụ trở thành phông nền cho đám con cháu bộc lộ bản chất khốn nạn của mình.

Về nhân vật trào phúng, Vũ Trọng Phụng đã xây dựng thành công một hệ thống các nhân vật trào phúng với nhiều tính cách và mục đích khác nhau. Nhưng suy cho cùng, dù mục đích gì cũng đều là vì lợi ích cá nhân mà không mảy may xót thương cho cụ cố Hồng vừa nằm xuống.

Và có lẽ, đỉnh điểm của nghệ thuật trào phúng của tác phẩm là ở cảnh tượng trào phúng – cảnh hạ huyệt. Với cảnh này, tác phẩm của Vũ Trọng Phụng đã hoàn tất sứ mệnh là tái hiện và lên án gay gắt xã hội thượng lưu giả dối, tàn bạo, thối nát.

Với tiểu thuyết “Số đỏ” nói chung và đoạn trích “Hạnh phúc của một tang gia” nói riêng, Vũ Trọng Phụng thực sự phải khiến người người ngả mũ bởi cái bút lực châm biếm, bút lực trào phúng của ông. Phân tích cảnh đám ma gương mẫu mới thấy rằng, tác giả thật tài, tình đời làm sao khi viết nên một vở hài kịch diễn cảnh đám ma, để qua đó lột trần sự “chó đểu” của cái xã hội thối nát, lụi tàn về nhân cách.

KhoaHoc mời các bạn cùng tham khảo chuyên mục Văn mẫu lớp 11 bao gồm các bài văn mẫu hay kèm theo dàn ý chi tiết cho tất cả các đề bài có trong môn Ngữ văn 11. Học sinh có thể nắm được cách xây dựng một bài văn hoàn chỉnh, luyện viết văn hay thông qua nhiều bài văn mẫu 11 hay chọn lọc được giáo viên KhoaHoc xây dựng, tổng hợp. Chúc các em học tập tốt môn Văn lớp 11 với những bài văn mẫu, lập dàn ý của chúng tôi giới thiệu.