Soạn bài Sống chết mặc bay: mục B Hoạt động hình thành kiến thức

B. Hoạt động hình thành kiến thức

1. Đọc văn bản sau : Sống chết mặc bay

2. Tìm hiểu văn bản

a) Văn bản Sống chết mặc bay có thể được chia làm mấy đoạn ? Nội dung chính của mỗi đoạn là gì ?

…………..

e. Nhận xét về giá trị hiện thực và nhân đạo của truyện Sống chết mặc bay.

Bài làm:

a. Tác phẩm chia làm ba đoạn:

• Đoạn 1: từ đầu.... khúc đê này hỏng mất”: Nguy cơ vỡ đê và sự chống đỡ của người dân.
• Đoạn 2: “Ấy lũ con dân...điếu mày”: Cảnh quan phủ cùng nha lại đánh tổ tôm ở trong đình.
• Đoạn 3: Phần còn lại: Đê bị vỡ nhân dân rơi vào cảnh thảm sầu

b. Sự tương phản trong cảnh hộ đê:

Dân:

• Hàng trăm nghìn con người hết sức giữ gìn, kẻ thì thuổng, người thì cuốc, kẻ đội đất, kẻ vác tre,...bì bõm dưới bùn ngập quá khuỷu chân, lướt thướt như chuột lột
• Tiếng người xao xác gọi nhau, ai cũng mệt lử…
• Dân phu rối rít, trăm họ vất vả, lấm láp, gội gió tắm mưa như đàn sâu, lũ kiến trên đê

=>Một cảnh nghìn sầu muôn thảm.

Quan:

• Đèn thắp sáng trưng, kẻ hầu người hạ, quan uy nghi, chiễm chện ngồi, người hầu gãi, kẻ hầu quạt, hầu điếu đóm,...
• Bát yến hấp đường phèn, mang theo những đồ dùng đắt tiền: ống thuốc bạc, đồng hồ vàng,...
• Chung quanh quan có nha lại ngồi hầu bài
• Nhàn nhã chơi bài, lúc khoan, lúc mau, cười nói vui vẻ, quan ung dung…quan lớn đánh bài " Ù thông"

=>Cảnh sống an toàn, xa hoa, nhàn nhã, mải mê cờ bạc

Cảnh đê vỡ

Dân :

• Tiếng người kêu rầm rĩ, càng nghe càng lớn, tiếng trâu bò kêu vang tứ phía
• Người nhà quê mình mẩy lấm láp, tất tả chạy vào thở không ra lời
• Đê vỡ dân trôi, kẻ sống không chỗ ở, kẻ chết không nơi chôn, lênh đênh mặt nước, chiếc bóng bơ vơ

Quan :

• Ngài xơi bát yến, ngồi khểnh vuốt râu, mắt trông vào đĩa nọc, điềm nhiên, lăm le chờ bài " Ù "
• Có người khẽ nói làm ngài cau mặt
• Nghe tin đê vỡ, quan đỏ mặt tía tai quát và tiếp tục chờ ván bài " Ù " - Quan vỗ tay xuống xập kêu to vội vàng xòe bài miệng vừa cười vừa nói

c.

d. Tác dụng: sự kết hợp của nghệ thuật tương phản và tăng cấp đã tố cáo và phê phán hành động ham mê bài bạc và vô trách nhiệm của viên quan. Sự đối lập giữa tình huống vỡ đê người dân hối hả ngược xuôi trong cơn mưa ngày càng lớn trong khi viên quan ung dung tự tại trên chỗ cao, nước không tới chân đã khắc họa một cách chân thực cuộc sống cơ cực của nhân dân lúc bấy giờ và sự vô trách nghiệm của quan lại địa phương.

e. Giá trị hiện thực: phản ánh sự đối lập hoàn toàn giữa cuộc sống của nhân dân với bọn tham quan lại mà kẻ đứng đầu ở đây là tên quan phủ''lòng lang dạ thú''

Giá trị nhân đạo: thể hiện niềm cảm thương của tác giả trước cảnh sống lầm than, cơ cực của người dân do thiên tai và lên án thái độ vô trách nhiệm của bọn cầm quyền đương thời