Dạng bài: Oxit axit tác dụng với dung dịch bazơ

Dạng bài oxit axit tác dụng với dung dịch bazơ là dạng bài quan trọng, xuất hiện nhiều trong đề kiểm tra, đề thi không chỉ ở cấp THCS mà còn cả ở cấp THPT. Vì vậy Tech12h.com xin chia sẻ bài đăng dưới đây . Mong muốn của chúng tôi là giúp các bạn hoàn thiện, nâng cao kiến thức để hoàn thành được mục tiêu của mình.

A. Tổng quan kiến thức và phương pháp giải bài tập

PTTQ

Oxit axit + bazơ → Muối + nước

• Oxit: CO₂, SO₂
• Dung dịch ba zơ: NaOH, KOH, Ca(OH)₂,Ba(OH)₂

Ví dụ:

CO₂ + 2NaOH → Na₂CO₃ + H₂O

(muối trung hòa)

Nếu CO₂ dư : CO₂ + Na₂CO₃ + H₂O → 2NaHCO₃

(muối axit)

Chú ý: Muối sinh ra là muối trung hòa hay muối axit phụ thuộc vào dung dịch NaOH dư hay CO₂ dư.

1. Dung dịch bazơ vừa đủ hoặc dư

Sản phẩm tạo thành : muối trung hòa (Na₂CO₃, CaCO₃, …)

PTHH:

CO₂ + 2NaOH → Na₂CO₃ + H₂O

CO₂ + Ca(OH)₂ → CaCO₃ + H₂O

Dữ kiện cho: số mol oxit axit hoặc số mol bazơ.

Phương pháp giải:

• Bước 1: Đổi dữ kiện của đề bài đã cho ra số mol.
• Bước 2: Viết PTHH xảy ra.
• Bước 3: Tìm tỉ lệ số mol của các chất tham gia, các chất tạo thành.
• Bước 4: Từ tỉ lệ số mol theo PTHH tìm số mol có liên quan, rồi tính toán theo yêu cầu của đề bài và kết luận.

Ví dụ 1: Sục 2,24 lít khí CO₂ (đktc) vào dung dịch NaOH dư. Tính khối lượng muối tạo thành.

Ta có: nCO₂ = (mol)

PTHH: CO₂ + 2NaOH → Na₂CO₃ + H₂O

Tỉ lệ 1 2 2 1

P/ư 0,1 ->0,2 ->0,1

Từ PTHH => Muối tạo thành là Na­₂CO₃ (0,1 mol)

=>m_Na2CO3 = 0,1.106 = 10,6 (g)

2. Oxit axit dư

Sản phẩm tạo thành:

• Muối axit: CO₂ dư hoàn toàn.
• Muối axit + muối trung hòa : CO₂ dư một phần.

PTHH:

CO₂ + 2NaOH → Na₂CO₃ + H₂O (1)

CO₂ dư : CO₂ + Na₂CO₃ + H₂O → 2NaHCO₃ (2)

CO₂ + Ca(OH)₂ →CaCO₃↓ + H₂O

CO₂ dư: CO₂ + CaCO₃↓ + H₂O → Ca(HCO₃)₂

Dữ kiện cho: Số mol oxit axit, số mol bazơ.

Phương pháp giải:

• Bước 1: Đổi dữ kiện của đề bài đã cho ra số mol.
• Bước 2: Viết PTHH xảy ra.
• Bước 3: Tìm tỉ lệ số mol của các chất tham gia, các chất tạo thành. Từ pt (1) tìm được số mol muối trung hòa, số mol CO₂ dư.
• Bước 4: Đặt số mol CO₂ dư và muối trung hòa vào pt (2). Xác định CO₂ dư hay muối trung hòa dư => Tính số mol các chất liên theo chất phản ứng hết trước.
• Bước 5: Tính toán theo yêu cầu của đề bài và kết luận.

Ví dụ 2: Sục 6,72 lít khí CO₂ (đktc) vào 400ml dung dịch NaOH 1M. Tính khối lượng muối tạo thành.

Ta có: nCO₂ = (mol)

nNaOH = C­_M. V = 1.0,4 = 0,4 (mol)

PTHH:

CO₂ + 2NaOH → Na₂CO₃ + H₂O (1)

Có: 0,3 0,4

P/ư: 0,2<- 0,4 -> 0,2

Theo PTHH (1) ta thấy: CO₂ dư nên số mol tính theo NaOH :

=> nNa₂CO₃ = 0,2 (mol)

nCO₂­ p/ư = 0,2 (mol) => nCO_{2 dư} = 0,3 – 0,2 = 0, 1 (mol)

CO₂ dư : CO₂ + Na₂CO₃ + H₂O → 2NaHCO₃ (2)

Có : 0,1 0,2

P/ư: : 0,1 -> 0,1 -> 0,2

Theo PTHH (2) ta thấy, Na₂CO₃ dư nên số mol tính theo CO₂:

nNaHCO₃ = 2nCO₂ = 0,1.2 = 0,2 (mol)

nNa₂CO₃ dư = 0,2 – 0,1 = 0,1 (mol)

Dung dịch sau phản ứng gồm : Na₂CO₃ (0,1 mol), NaHCO₃ (0,2 mol)

mNa₂CO₃ = 0,1.106 = 10,6 (g)

mNaHCO₃ = 0,2 .84 = 16,8 (g)