Giải bài 18: Công cuộc xây dựng và phát triển kinh tế trong các thế kỉ X XV

Niềm tự hào chân chính và ý thức vươn lên, từ thế kỉ X cho đến thế kỉ XV, nhân dân Việt Nam đã cần cù lao động, xây dựng và phát triển một nền kinh tế tự chủ, toàn điện. Ruộng đất ngày càng mở rộng, thủ công nghiệp ngày càng phát triển tạo điều kiện cho sự phát triển của thương nghiệp trong nước cũng như giao lưu với thương nhân nước ngoài.

A. Kiến thức trọng tâm

1. Mở rộng, phát triển nông nghiệp.

a. Bối cảnh lịch sử:

• Từ X - XV, là giai đoạn đầu của thời kì phong kiến độc lập, cũng là thời kì đất nước thống nhất.
• Bối cảnh đó là điều kiện thuận lợi để phát triển kinh tế.

b. Sự phát triển của nông nghiệp:

• Diện tích ruộng đất ngày càng được mở rộng:
• Chú trọng mở mang hệ thống thuỷ lợi.
• Nhà Lý, Trần, Lê: đều quan tâm bảo vệ sức kéo và giống cây nông nghiệp.

=> Chính sách của nhà nước đã thúc đẩy nông nghiệp phát triển, đời sống nhân dân ấm no, trật tự xã hội ổn định, độc lập được củng cố.

2. Phát triển thủ công nghiệp.

a. Thủ công nghiệp trong nhân dân.

* Các nghề thủ công cổ truyền phát triển, chất lượng sản phẩm được nâng cao.

• Rèn sắt, đúc đồng, ươm tơ dệt lụa, làm gốm sứ...
• Nghề chạm khắc đá, làm đồ trang sức, nhuộm vải, khai thác tài nguyên phát triển.
• Một số làng nghề thủ công ra đời: Bát tràng ( Hà Nội), Chu Đậu ( Hải Dương), Thổ Hà (Bắc Giang), Huê Cầu (Hưng Nguyên)...

b. Thủ công nghiệp nhà nước:

• Nhà nước thành lập các quan xưởng.
• Đầu thế kỉ XV, các quan xưởng đã chế tạo được súng thần cơ ( Đại bác), đóng thuyền chiến có lầu.

=>Nhận xét chung: thủ công nghiệp thời kì này phát triển phong phú, một số ngành đạt trình độ cao, chất lượng tốt, chủ yếu phục vụ nhu cầu trong nước.

3. Mở rộng thương nghiệp.

a. Nội thương.

• Chợ làng, chợ huyện, chợ chùa mọc lên nhiều nơi.
• Kinh đô Thăng long là đô thị lớn vừa làm thủ công vừa buôn bán.

b. Ngoại thương.

• Thời Lý -Trần: ngoại thương khá phát triển:
• Nhiều bến cảng được thành lập: Vân Đồn ( Quảng Ninh), Lạch Trường ( Thanh Hoá), Càn Hải ( Nghệ An), Hội Thống ( Hà Tĩnh)...

4. Tình hình xã hội và cuộc đấu tranh của nông dân.

• Sự phát triển kinh tế thúc đẩy nhanh sự phân hoá xã hội:
• Ruộng đất ngày càng tập trung trong tay địa chủ, quý tộc.
• Giai cấp thống trị ăn chơi xa xỉ, không quan tâm đến nhân dân.
• Từ thế kỉ XIV, thiên tai, mất mùa, đói kém làm đời sống nhân dân vô cùng cực khổ.
• Nhiều cuộc đấu tranh xảy ra làm nhà Trần suy vong.