Soạn văn bài: Ôn tập văn bản biểu cảm

Trong bài học này, chúng ta sẽ phân biệt một số dạng văn bản khác so với văn bản biểu cảm để làm nổi bật những đặc trưng nó. KhoaHoc xin tóm tắt những kiến thức trọng tâm và hướng dẫn soạn văn chi tiết các câu hỏi. Mời các bạn cùng tham khảo.

1. Đọc lại đoạn văn về hoa hải đường (Bài 5), về An Giang (Bài 6), báo Hoa học trò (Bài 6), bài Cây sấu Hà Nội (Bài 7), các đoạn văn biểu cảm (Bài 9), bài “Cảm nghĩ về một bài ca dao” (Bài 12) và các văn bản trữ tình khác, hãy cho biết văn miêu tả và văn biểu cảm khác nhau như thế nào. Sự khác nhau và giống nhau giữa văn miêu tả và văn biểu cảm.
So sánh:

• Giống nhau:
• Cả hai đều sử dụng các biện pháp tu từ: so sánh, ẩn dụ, nhân hóa, điệp...
• Đều sử dụng các phương tiện biểu đạt: miêu tả, tự sự, biểu cảm
• Khác nhau:
• Văn miêu tả là tái hiện lại để người đọc cảm nhận được nó thông qua việc dùng các chi tiết hình ảnh, để từ đó hình dung ra những đặc điểm, tính chất nổi bật của sự vật sự việc, con người. Phương thức biểu đạt chủ yếu là: miêu tả
• Văn biểu cảm với mục đích là bày tỏ tư tưởng tình cảm, cảm xúc, thái độ của người nói với đối tượng được nói tới bằng cách miêu tả những đặc điểm, phẩm chất của nó đế nói lên suy nghĩ, cảm xúc của mình. Phương thức biểu đạt chủ yếu là: biểu cảm.

2. Đọc lại bài “Kẹo mầm”, hãy cho biết văn biểu cảm khác với văn tự sự ở điểm nào?

• Giống nhau:
• Tự sự và biểu cảm cùng sử dụng các biện pháp tu từ: nhân hóa, so sánh, ẩn dụ, liên tưởng và tưởng tượng.
• Đều sử dụng các phương thức biểu đạt: miêu tả, bình luận, tự sự, biểu cảm.
• Khác nhau:
• Văn tự sự thiên về trình bày các sự việc có đầu có đuôi, có nguyên nhân, diễn biến và có kết quả nhằm giải thích sự việc, tìm hiểu con người. Phương thức biểu đạt chủ yếu là: tự sự.
• Trong văn biểu cảm, thường không đi sâu vào nguyên nhân, diễn biến kết quả mà chỉ nhớ lại những sự việc trong quá khứ, những sự việc để lại ấn tượng sâu đậm để bộc lộ cảm xúc của bản thân. Phương thức biểu đạt chủ yếu là: biểu cảm.

3. Tự sự và miêu tả trong văn bản biểu cảm đóng vai trò gì? Chúng thực hiện nhiệm vụ biểu cảm như thế nào. Nêu ví dụ.

• Miêu tả và tự sự trong văn miêu tả đóng vai trò làm nền cho người viết bộc lộ cảm xúc, tình cảm của mình về đối tượng được đề cập đến. Nếu yếu tố tự sự có tác dụng làm cho tình tiết thêm hấp dẫn, gây sự tò mò, hứng thú cho người đọc và gợi lên những ý nghĩa sâu xa, thì yếu tố miêu tả lại khơi gợi sức cảm thụ và trí tưởng tượng của người đọc và qua đó làm cho yếu tố biểu cảm trở nên cụ thể, chân thực và sống động hơn.
• Nếu không có tự sự miêu tả thì tình cảm, cảm xúc của người viết sẽ trở nên mơ hồ, thiếu cụ thể, bài viết sẽ không tạo được ấn tượng. Vì vậy ta có thể kết luận: không thể thiếu yếu tố tự sự, miêu tả trong văn biểu cảm.
• Những bài ta đã học: “Hoa hải đường”,, “Cây sấu Hà Nội”., đều là những ví dụ cụ thể. Hoặc trong bài thơ Bài ca nhà tranh bị gió thu phá của Đỗ Phủ, ông đã kết hợp hài hoà, nhuần nhuyễn yếu tố miêu tả, tự sự và biểu cảm, lấy tự sự và biểu cảm làm phông nền để bộc lộ cảm xúc được sâu sắc.

4. Cho một đề bài biểu cảm chẳng hạn: “Cảm nghĩ mùa xuân” em sẽ thực hiện bài làm qua những bước Tìm ý và sắp xếp ý như thế nào?
Các bước thực hiện khi viết bài văn:

• Tìm hiểu đề và tìm ý.
• Lập dàn bài.
• Viết bài.
• Đọc và sửa chữa bài viết.

Tìm ý và sắp xếp ý: Ghi ra giấy những ý cho bài văn và sắp xếp theo 1 trình tự hợp lí

• Mùa xuân là mùa mở đầu của một năm, mùa của cây cối đâm chồi nảy lộc, vạn vật sinh sôi, nảy nở.
• Mùa xuân là mùa mỗi người thêm một tuổi, mở đầu cho những dự định kế hoạch. + Mùa xuân còn là biểu tượng của sức sống, của tuổi trẻ.
• Cảm nghĩ của em về ý nghĩa của mùa xuân đối với mỗi người và riêng bản thân em: những dự định tương lai, những mong muốn cho gia đình và quê hương khi mùa xuân tới

5. Bài văn biểu cảm thường sử dụng những biện pháp tu từ nào? Người ta nói ngôn ngữ văn biểu cảm gần với thơ, em có đồng ý không? Vì sao?

• Để khơi gợi cảm xúc với người đọc, bài văn biểu cảm ngoài yếu tố biểu cảm, miêu tả, tự sự, người viết còn sử dụng các biện pháp tu từ. Điển hình như: so sánh, ẩn dụ, điệp ngữ, nhân hoá, láy, các câu cảm thán. Các biện pháp tu từ đó đã làm cho ngôn ngữ trong văn biểu cảm rất giàu chất thơ, các câu văn thường có nhịp điệu, tạo ra tính nhạc và làm cho bài viết trở nên cân đối, uyển chuyến rất gần gũi với ngôn ngữ của thơ ca.
• Nói ngôn ngữ biểu cảm gần với thơ là hoàn toàn đúng, vì biểu cảm và thơ đều thể hiện cảm xúc của người viết,