Bài 7: Những thành tựu văn hóa thời cận đại

Những biến động lịch sử từ thời cận đại đến cuối thế kỉ XIX – đầu thế kỉ XX đã tác động mạnh mẽ đến tình hình văn hóa. Nhiều thành tựu đã đạt được trong các lĩnh vực văn học – nghệ thuật, tư tưởng. Và đó là những thành tựu nào, mời các bạn cùng đến với bài học “những thành tựu văn hóa thời cận đại”.

A. Kiến thức trọng tâm.

1. Sự phát triển của văn hóa trong buổi đầu thời cận đại.

Về văn học:

• Ở phương Tây:
• Cooc-nây (1606 – 1684) đại biểu xuất sắc cho nền bi kịch bi kịch cổ điển Pháp.
• La Phông-ten (1621 - 1695) là nhà ngụ ngôn, nhà văn cổ điển Pháp.
• Mô-li-e (1622 - 1673) là người mở đầu cho nền hài kịch cổ điển Pháp...
• Ở Châu Á:
• Tào Tuyết Cần (1716 - 1763) của Trung Quốc;
• Nhật Bản có nhà thơ, nhà soạn kịch xuất sắc Chi-ka-mát-xư Môn-đa-ê-môn (1653 - 1725);
• Ở Việt Nam thế kỉ XVIII có nhà bác học Lê Quý Đôn (1726 - 1784).

Về âm nhạc:

• Mô da (1756-1791) – nhà soạn nhạc vĩ đại người Áo, người có cống hiến to lớn cho nghệ thuật hợp xướng.

Về hội họa:

• Hà Lan có Rem-bran(1606-1669)-

Về tư tưởng:

• Phong trào Triết học ánh sáng TK XVII-XVIII sản sinh những nhà tư tưởng lớn : Mông-te-xki-ơ(1689 - 1755 ), Rutxo (1712 - 1778) , Vôn-te (1694-1778)…Các nhà khai sáng có vai trò quan trọng trong sự thắng lợi của CM tư sản Pháp cuối thế kỉ XVIII và sự phát triển tư tưởng của Châu Âu.

Tác dụng, ý nghĩa:

• Phản ánh hiện thực xã hội thời cận đại.
• Hình thành quan điểm, tư tưởng của con người tư sản, tấn công vào thành trì CĐPK, góp phần vào thẳng lợi của CNTB.

2. Thành tựu văn học, nghệ thuật từ đầu thế kỉ XIX đến đầu thế kỉ XX

* Điều kiện lịch sử:

• Chủ nghĩa tư bản được xác lập trên phạm vi toàn thế giới và bước sang giai đoạn chủ nghĩa đế quốc.
• Giai cấp tư sản nắm quyền thông trị, mở rộng và xâm lược thuộc địa thì đời sống nhân dân lao động bị áp bức ngày càng khốn khổ.

* Thành tựu

Về văn học

• Ở phương Tây
• Victor Hugo (1802-1885) nhà thơ, nhà tiểu thuyết, nhà viết kịch Pháp. Đặc biệt xuất sắc với “những người khốn khổ”( Les Misérables ) và “nhà thờ Đức bà Paris”(Notre-Dame de Paris ).
• Nga có đại văn hào Lev Tolstoi(1828-1910) với “chiến trranh và hòa bình”, “bầu trời sụp đổ”, “thi hài sống”, “phục sinh”...
• Mác-tuên (1835-1910 ) là một trong những nhà văn Mỹ nổi tiếng nhất giai đoạn cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX. Tác phẩm chính: nhưng cuộc phiêu lưu của Tom Sawyer, những người đi du lịch…
• Honoré de Balzac (1799-1850) là nhà văn hiện thực Pháp.
• Châu Mỹ:
• Jack London(1876-1916) nhà văn, tiểu thuyết gia người Mỹ. Các tác phẩm nổi tiếng: “Tiếng gọi nơi hoang dã”(The Call of the Wild), Gót sắt (Iron Heel), Martin Eden, Tình yêu cuộc sống (Love of Life) ,Nanh Trắng(White Fang)…
• Ngoài ra còn có những tác gia nổi tiếng Hans Christian Andersen (1805–1875) người Đan Mạch với những truyện cổ tích thiếu nhi Nàng tiên cá, Cô bé bán diêm, Bà chúa tuyết, Vịt con xấu xí, Chú lính chì dũng cảm, Đôi giày đỏ, ….
• Ở phương Đông:
• Rabindranath Tagore(1861-1941) nhà văn hóa, nhà thơ dân tộc Ấn Độ.Thơ ông tiêu biểu như Thơ dâng, Balaca, Người làm vườn, Mùa hái quả, Ngày sinh, Thơ ngắn...
• Nhà văn Lỗ Tấn(1881-1936) nhà văn cách mạng Trung Quốc với các tác phẩm “AQ chính truyện”, “Nhật ký người điên”…
• Tác dụng, ý nghĩa:
• Các tác phẩm văn học đã phản ánh toàn diện hiện thực xã hội phương Tây dưới sự thống trị của GCTS.
• Phê phán sâu sắc XHPK lỗi thời, xã hội tư bản bóc lột, thể hiện lòng yêu thương con người, nhất là nhân dân lao động.
• Thể hiện lòng yêu nước, yêu hòa bình và tinh thần nhân đạo sâu sắc.

Về hội họa

• Van Gốc-Hà Lan: tranh sơn dầu
• Pablo Ruiz Picasso (1881-1973) là một họa sĩ, nhà điêu khắc Tây Ban Nha.
• Vincent Willem van Gogh (1853-1890) là một danh họa Hà Lan thuộc trường phái hậu Ấn tượng.
• Lê-vi-tan(1860- )họa sĩ người Nga, tác phẩm :mùa thu vàng, mùa xuân-con nước, ngày nắng, tháng ba, rừng bạch dương…

Về âm nhạc

• Petr Ilitch Tchaikovsky (1840-1893) đại diện tiêu biểu của âm nhạc hiện thực thế giới.Tác phẩm: Con đầm pích, ballet Hồ thiên nga…
• Tác dụng-ý nghĩa: Phản ánh hiện thực xã hội ở các nước trên thế giới thời kì cận đại. Mong ước xây dựng xã hội tốt đẹp hơn.

3. Trào lưu tư tưởng tiến bộ và sự ra đời, phát triển của chủ nghĩa xã hội khoa học từ giữa TK XIX đến đầu TK XX

Chủ nghĩa xã hội không tưởng :

• Mong muốn xây dựng một xã hội không có chế độ tư hữu, không có áp nức bóc lột, Không tưởng vì họ vì tử tưởng của họ không thực hiện được trong điều kiện chủ nghĩa tư bản vẫn được duy trì và phát triển.

Triết học Đức và kinh tế chính trị học Anh:

• Hê-ghen (1770 - 1831) và Phoi-ơ-bách (1804 - 1872) nhà triết học nổi tiếng người Đức. Hê-ghen là nhà duy tâm khách quan còn Phoi-ơ-bách là nhà duy vật siêu hình...
• Khoa Kinh tế - chính trị cổ điển phát sinh ở Anh Ađam Xmít (1723 - 1790) và Ri-các-đô (1772 - 1823) ,“lí luận về giá trị lao động” ,nhưng chỉ mới nhìn thấy mối quan hệ giữa vật và vật chứ chưa thấy mối quan hệ giữa người với người.

Chủ nghĩa xã hội khoa học.

Sự phát triển của giai cấp vô sản, phong trào công nhân => CNXHKH ra đời (Mác - Ănghen).

• CNXHKH kế thừa và phát triển những thành tựu KHTN và xã hội mà loài người đạt được.
• Học thuyết của CNXHKH xây dựng trên quan điểm lập trường của giai cấp công nhân.
• Học thuyết của CNXHKH gồm:Triết học, kinh tế chính trị trị học và CN