Giải bài 3 hóa học 12: Khái niệm về xà phòng và chất giặt rửa tổng hợp

Bài 2 chúng ta đã biết về phản ứng thủy phân trong kiềm của chất béo, phản ứng đó gọi là phản ứng xà phòng hóa. Có một câu hỏi được đặt ra tại sao phản ứng đó được gọi là phản ứng xà phòng hóa. Vậy chúng ta cùng tìm hiểu về bài 3 để hiểu rõ hơn.

A - Kiến thức trọng tâm

I – Xà phòng

1. Khái niệm

Xà phòng thường dùng là hỗn hợp muối natri hoặc kali của axit béo (như C₁₇H₃₅COONa, C₁₇H₃₅COOK) và chất phụ gia.

2. Phương pháp sản xuất

• Đun dầu thực vật hoặc mỡ động vật với NaOH hoặc KOH ở nhiệt độ và áp suất cao.

• Oxi hóa ankan của dầu mỏ nhờ oxi không khí, có muối Mn²⁺ xúc tác,….

II- Chất giặt rửa tổng hợp

1. Khái niệm

• Chất giặt rửa là những chất khi dùng cùng với nước thì có tác dụng làm sạch các chất bẩn bám trên các vật rắn mà không gây ra phản ứng hóa học với các chất đó.
• Đặc điểm cấu tạo của chất giặt rửa gồm 2 phần:

+ Phần đầu ưa nước chứa các nhóm chất phân cực, có tác dụng lôi kéo các vết bẩn về phía phân tử nước.

+ Phần đuôi dài ưa dầu mỡ, có tác dụng thâm nhập vào các vết bẩn. Kết quả các vết bẩn bị phân chia thành những hạt rất nhỏ được giữ chặt bởi chất giặt rửa, phân tán vào nước và bị rửa trôi.

2. Phương pháp sản xuất

• Chất giặt rửa tổng hợp không phải là natri (kali) của axit béo, không sản xuất từ chất béo mà được sản xuất từ sản phẩm của dầu mỏ.
• Chất giặt rửa tổng hợp là muối natri sunfonat của axit sunfonic.

C₁₁H₂₃ – CH₂ – C₆H₄ – SO₃Na (natri đođexylbenzen sunfonat)

III – Tác dụng tẩy rửa của xà phòng và chất giặt rửa tổng hợp

• Muối natri trong xà phòng hay trong chất giặt rửa tổng hợp có khả năng làm vết bẩn phân tán thành nhiều phần nhỏ hơn rồi được phân tán vào nước và bị rửa trôi
• Trong xà phòng có các muối panmitat và stearat làm kết tủa các kim loại Mg2+ Ca2+ vì vậy không nên dùng có trong nước cứng.

Các muối của chất giặt rửa tổng hợp lại tan được dùng trong nước cứng vì vậy dùng được trong nước cứng