Giải bài 25 Kháng chiến lan rộng ra toàn quốc (1873 – 1884)

1 Đánh giá

Sau năm 1867, hai lần quân Pháp đánh Bắc Kì. Nhân dân kiên quyết kháng chiến còn triều đình Huế thì do dự, tiếp tục cắt đất cầu hòa. Hiệp ước Pa – tơ – nốt được kí kết, chấm dứt sự tồn tại độc lập của triều đình phong kiến nhà Nguyễn. Đó chính là nội dung mà chúng ta sẽ tìm hiểu trong bài “Kháng chiến lan rộng ra toàn quốc” lịch sử 8.

A. Kiến thức trọng tâm

I. Thực dân Pháp đánh Bắc Kì lần thứ nhất. Cuộc kháng chiến ở Hà Nội và các tỉnh đồng bằng Bắc Kì.

1. Tình hình Việt Nam trước khi Pháp đánh Bắc Kì

Về phía Pháp:

Xây dựng bộ máy cai trị có tính chất quân sự
Đẩy mạnh bóc lột bằng tô thuế
Cướp đoạt ruộng đất của dân
Mở trường đào tạo tay sai

Về phía triều đình:

Tiếp tục chính sách đối nội, đối ngoại lỗi thời
Vơ vét tiền của của dân để ăn chơi và bồi thường chiến phí => kinh tế sa sút, binh lực yếu
Mâu thuẫn xã hội sâu sắc
Tiếp tục thương lượng với Pháp để chia sẻ quyền thống trị

2. Thực dân Pháp đánh chiếm Bắc Kì lần thứ nhất (1873)

Nguyên nhân

Nguyên nhân sâu xa: Thực dân Pháp muốn bành trướng thế lực nhảy vào Tây Nam Trung Quốc
Nguyên nhân trực tiếp : Lấy cớ đem quân ra bắc để giải quyết vụ Đuy-puy b.

Diễn biến:

Sáng 20/11/1873 Pháp đánh Hà Nội
Trưa 20/11/1873 thành Hà Nội thất thủ

Kết quả: Chưa đầy một tháng Pháp chiếm toàn bộ vùng châu thổ sông Hồng.

3. Kháng chiến ở Hà Nội và các tỉnh đồng bằng bắc Kì (1873 –1874)

a. Tại Hà Nội

Nhân dân Hà Nội chiến đấu với mọi vũ khí có trong tay
Tổ chức Nghĩa hội được thành lập
Ngày 21/12/1873 nhân dân Hà Nội chiến thắng lớn tại Cầu Giấy

b. Tại các tỉnh Bắc Kì

Quân Pháp bị đánh ở nhiều nơi
Nhiều căn cứ kháng chiến được thành lập

c. Điều ước Giáp Tuất

Pháp rút quân khỏi Bắc Kì
Triều đình cắt 6 tỉnh Nam Kì cho Pháp.

II. Thực dân Pháp đánh Bắc Kì lần thứ hai. Nhân dân Bắc Kì tiếp tục kháng chiến trong những năm 1882 - 1884

1. Thực dân Pháp đánh chiếm Bắc Kì lần thứ hai (1882)

Âm mưu của Pháp

Sau 1874, Pháp quyết tâm chiếm bằng được Bắc Kì, biến nước ta thành thuộc địa.
Lấy cớ triều đình Huế vi phạm Hiệp ước 1874, tiếp tục giao thiệp với nhà Thanh, Pháp đem quân xâm lược Bắc Kì lần hai.

Diễn biến:

3/4/1882: quân Pháp đổ bộ lên Hà Nội
25/4/1882 Rivie gửi tối hậu thư buộc tổng đốc Hoàng Diệu giao thành Hà Nội. Không đợi trả lời Pháp nổ súng tấn công.
Quân ta chống trả quyết liệt, đến trưa thành Hà Nội thất thủ Hoàng Diệu tự tử.
Sau đó Pháp chiếm một số nơi khác như Hòn Gai, Nam Định...

2. Nhân dân Bắc Kì tiếp tục kháng Pháp

Ở Hà Nội nhân dân tự tay đốt nhà, tạo thành bức tường lửa chặn bước tiến của quân giặc.
Tại nơi khác, nhân dân cũng tích cực đánh giặc
19/5/1883, quân ta giành thắng lợi trong trận Cầu Giấy lần thứ hai, Rivie bị giết tại trận
Pháp hoảng sợ định bỏ chạy nhưng triều đình Huế lại thương lượng với Pháp với hi vọng Pháp sẽ rút quân

3. Hiệp ước Pa-tơ-nốt. Nhà nước phong kiến Việt Nam sụp đổ

18/8/1883 Pháp bắt đầu tấn công Thuận An => 20/8/1883 Pháp đỗ bộ lên khu vực này.
25/8/1883 triều đình Huế xin đình chiến và ký Hiệp ước Hac-măng. Triều đình thừa nhận quyền bảo hộ của Pháp ở Bắc và Trung Kì.
6/6/1884 Pháp buộc triều đình Huế kí Hiệp ước Pa-tơ-nốt. Với Hiệp ước này, nhà nước phong kiến Nguyễn với tư cách một quốc gia độc lập đã hoàn toàn súp đỗ.