Soạn văn bài: Nghĩa tường minh và hàm ý

1 Đánh giá

Nghĩa tường minh là phần thông báo được diễn đạt trực tiếp hoặc gián tiếp bằng từ ngữ trong câu. KhoaHoc sẽ cùng các bạn tìm hiểu kiến thức trọng tâm và trả lời các câu hỏi trong bài. Mời các bạn tham khảo.

A. KIẾN THỨC TRỌNG TÂM

I- Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý

Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi:

- Trời ơi, chỉ còn có năm phút!

Chính là anh thanh niên giật mình nói to, giọng cười nhưng đầy tiếc rẻ. Anh chạy ra nhà phía sau, rồi trở vào liền, tay cầm một chiếc làn. Nhà hoạ sĩ tặc lưỡi đứng dậy. Cô gái cũng đứng lên, đặt lại chiếc ghế, thong thả đi đến chỗ bác già.

- Ô! Cô còn quên chiếc mùi soa đây này!

Anh thanh niên vừa vào, kêu lên. Để người con gái khỏi trở lại bàn, anh lấy chiếc khăn tay còn vo tròn cặp giữa cuốn sách tới trả cho cô gái. Cô kĩ sư mặt đỏ ửng, nhận lại chiếc khăn và vội quay đi.

(Theo Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)

1. Qua câu " Trời ơi, chỉ có năm phút !" , em hiểu anh thanh niên muốn nói điều gì? Vì sao anh không nói thẳng điều đó với anh họa sĩ và cô gái?

2. Câu nói thứ 2 của anh thanh niên có ẩn ý gì không?

Trả lời:

1. Câu nói trên không chỉ ngụ ý thông báo thời gian chỉ còn năm phút mà trong giong nói còn ẩn í “Tôi rất tiếc.”. Đây là câu mang nghĩa hàm ý.

Anh thanh niên không nói thẳng điều đó với ông hoạ sĩ và cô gái vì anh ngại ngùng không muốn người khác thấy tình cảm của mình; có thể vì tế nhị hay do cách nói.

2. Câu nói thứ hai của anh thanh niên (- Ô! Cô còn quên chiếc mùi xoa đây này!) không có ẩn ý, là câu mang nghĩa tường minh.

B. BÀI TẬP VÀ HƯỚNG DẪN GIẢI

Luyện tập

Bài tập 1: trang 75 sgk Ngữ văn 9

a) Câu nào cho thấy anh họa sĩ chưa muốn chia tay anh thanh niên? Từ ngữ nào giúp e nhận ra điều ấy.

b. Tìm những từ ngữ miêu tả thái độc của cô gái trong câu cuối đoạn văn. Thái độ ấy thể hiện điều gì liên quan đến chiếc mùi soa?

=> Xem hướng dẫn giải

Câu 2: trang 75 sgk Ngữ văn 9 tập 1

Hãy cho biết hàm ý của những câu dưới đây:

Đây, tôi giới thiệu với anh một hoạ sĩ lão thành nhé. Và đây là cô kĩ sư nông nghiệp. Anh đưa khách về nhà đi. Tuổi già cần nước chè: ở Lào Cai đi sớm quá. Anh hãy đưa ra cái món chè pha nước mưa thơm như nước hoa của Yên Sơn nhà anh.

(Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)

=> Xem hướng dẫn giải

Câu 3: trang 75 Ngữ văn 9 tập 2

Tìm câu chứa hàm ý trong đoạn trích sau và trả lời câu:

Mẹ nó đâm nổi giận quơ đũa bếp doạ đánh, nó phải gọi nhưng lại nói trổng:

- Vô ăn cơm!

Anh Sáu vẫn ngồi im, giả vờ không nghe, chờ nó gọi “Ba vô ăn cơm”. Con bé cứ đứng trong bếp nói vọng ra:

- Cơm chín rồi!

Anh cũng không quay lại.

(Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)

=> Xem hướng dẫn giải

Câu 4: trang 76 sgk Nghữ văn 9 tập 2