Bài 41: Môi trường và tài nguyên thiên nhiên

Môi trường và tài nguyên thiên nhiên là những yếu tố ảnh hưởng tới sự tồn tại và phát triển của xã hội loài người. Vì vậy, việc bảo vệ môi trường và khai thác có hiệu quả nguồn tài nguyên thiên nhiên là điều vô cùng quan trọng, nhất là trong bối cảnh hiện nay. Để giúp các bạn hiểu rõ hơn môi trường và tài nguyên thiên nhiên, chúng ta sẽ đến với bài học sau đây.

A. Kiến thức trọng tâm

I. Môi trường

1. Khái niệm:

• Môi trường là tổng hợp những nhân tố vật lí, hóa học, sinh học, kinh tế - xã hội có tác động tới một cá thể, một quần thể hoặc một cộng đồng.

2. Phân loại

• Môi trường tự nhiên: địa hình, địa chất, đất trồng, khí hậu, nước, sinh vật…
• Môi trường xã hội: bao gồm các mối quan hệ xã hội như trong sản xuất, trong phân phối, trong giao tiếp.
• Môi trường nhân tạo: Bao gồm các đối tượng lao động do con người sản xuất ra và chịu sự cho phối của con người (nhà ở, nhà máy, thành phố…).

3. Sự khác nhau giữa môi trường tự nhiên và môi trường nhân tạo:

• Môi trường tự nhiên: xuất hiện trên bề mặt trái đất không phụ thuộc vào con người,con người tác động vào môi trường tự nhiên thay đổi, nhưng các thành phần tự nhiên vẫn phát triển theo quy luật tự nhiên.
• Môi trường nhân tạo: là kết quả lao động của con người,phụ thuộc vào con người,con người không tác động vào thì các thành phần của môi trường nhân tạo sẽ bị hủy hoại.

II. Chức năng của môi trường. Vai trò của môi trường đối với sự phát triển xã hội loài người.

1. Chức năng

• Là không gian sống
• Là nguồn cung cấp tài nguyên thiên nhiên
• Là nơi chứ đựng các chất thải

2. Vai trò

• Môi trường tự nhiên có vai trò rất quan trọng nhưng không quyết định đến sự phát triển của xã hội loài người.

III. Tài nguyên thiên nhiên

1. Khái niệm:

• Tài nguyên thiên nhiên là các thành phần của tự nhiên mà ở trình độ nhất định của sự phát triển lực lượng sản xuất chúng được sử dụng hoặc có thể sử dụng làm phương tiện sản xuất và làm đối tượng tiêu dùng.

2. Phân loại

• Theo thuộc tính tự nhiên: đất, nước, khí hậu, sinh vật, khoáng sản.
• Theo công dụng kinh tế: tài nguyên nông nghiệp, công nghiệp, du lịch.
• Theo khả năng có thể hao kiệt trong quá trình sử dụng của con người:
• Tài nguyên không khôi phục được: khoáng sản.
• Tài nguyên khôi phục được: động thực vật, đất trồng.
• Tài nguyên không bị hao kiệt: năng lượng mặt trời, không khí, nước.