Soạn văn 7 VNEN bài 14: Một thứ quà của lúa non: Cốm

B. BÀI TẬP VÀ HƯỚNG DẪN GIẢI

Kiến thức thú vị

A. Hoạt động khởi động

Quan sát các hình ảnh sau và thực hiện yêu cầu ở dưới:

• Các bức ảnh trên khiến em nghĩ đến thứ quà nào?
• Chia sẻ một vài hiểu biết của em về thứ quà đó

=> Xem hướng dẫn giải

B. Hoạt động hình thành kiến thức

1. Đọc văn bản sau: Một thứ quà của lúa non: Cốm

2. Tìm hiểu về văn bản

a. Bài tùy bút này nói về điều gì? Chỉ ra những phương thức biểu đạt được sử dụng trong văn bản. Phương thức nào là chính?

=> Xem hướng dẫn giải

b) Dựa vào mạch cảm xúc , suy nghĩ của tác giả, em hãy đề xuất cách chia bố cục của văn bản và đặt tên cho các phần

=> Xem hướng dẫn giải

c. Đọc hai đoạn đầu của văn bản và trả lời câu hỏi :

1. Nhà văn gợi dẫn về cốm bằng những hình ảnh và chi tiết nào?
2. Hãy tìm và phân tích cái hay của những từ tả màu sắc , hương vị,trong đoạn văn thứ nhất. Điều gì làm nên sức hấp dẫn của cốm Vòng ( hương vị, nét duyên của gánh cốm ) ?
3. Điều gì làm nên sức hấp dẫn của cốm Vòng?

=> Xem hướng dẫn giải

d) Đọc đoạn văn thứ ba và trả lời câu hỏi :

1. Nêu cảm nhận của em về nhận xét sau: " cốm là thức quà riêng biệt của đất nước, là thức dâng của những cánh đồng bát ngát xanh, mang trong hương vị tất cả cái mộc mạc, giản dị và thanh khiết của đồng quê nơi có An Nam.
2. Vì sao cốm được chọn là quà siêu tết? sự hòa hợp, tương xứng của cốm, hồng được phân tích trên những phương tiện nào?

=> Xem hướng dẫn giải

e. Đọc đoạn văn cuối và trả lời câu hỏi:

1. Bằng thái độ nhân nhủ, nhẹ nhàng, tha thiết, Thạch Lam đã nêu lên cách thưởng thức cốm như thế nào?
2. Phân tích việc dùng từ ngữ tinh tế của tác giả trong đoạn văn

=> Xem hướng dẫn giải

g) Theo em, văn bản muốn gửi đến người đọc những thông điệp gì ?

=> Xem hướng dẫn giải

h) Văn bản có những nét đặc sắc gì về nghệ thuật ?( phương thức biểu đạt, giọng điệu, hình ảnh, ngôn ngữ...)

=> Xem hướng dẫn giải

3. Tìm hiểu về chơi chữ.

Đọc các ví dụ sau đây và trả lời câu hỏi:

- Bà già đi chợ Cầu Đông

Bói xem một quẻ lấy chồng lợi chăng?

Thầy bói xem quẻ nói rằng

Lợi thì có lợi nhưng răng chẳng còn

(Ca dao)

- Sánh với Na Va “ranh tướng” Pháp

Tiếng tăm nồng nặc ở Đông Dương

(Tú Mỡ)

- Mênh mông muôn mẫu một màu mưa

Mỏi mắt miên man mãi mịt mờ.

(Tú Mỡ)

- Con cá đối bỏ trong cối đá,

Con mèo cái nằm trên mái kèo,

Trách cha mẹ nghèo, anh nỡ phụ duyên em.

(Ca dao)

-Ngọt thơm sau lớp vỏ gai,

Quả ngon lớn mãi cho ai đẹp lòng.

Mời cô mời bác ăn cùng,

Sầu riêng mà hoá vui chung trăm nhà.

(Phạm Hổ)

a. Cách sử dụng từ ngữ trong mỗi ví dụ trên có gì đặc biệt?

b. Cách sử dụng từ ngữ như vậy có tác dụng gì?

c. Cách sử dụng từ ngữ trên được gọi là chơi chữ. Theo em thế nào là chơi chữ?

d. Trong tiếng việt, các lỗi chơi chữ thương gặp là: dùng từ ngữ đồng aam, dùng lối nói trại âm( gần âm), dùng lối nói lái, dùng từ trái nghĩa, đồng nghĩa, gần nghĩa,.... Theo em mỗi ví dụ trên thuộc lối chơi chữ nào?

=> Xem hướng dẫn giải

4. Tìm hiểu chung về chuẩn mực sử dụng từ.

a. Các từ in đậm trong những câu sau đây vi phạm những chuẩn mực sử dụng từ ngữ nào:

• Em bé đã tập tẹ biết nói.
• Đất nước ta ngày càng sáng sủa.
• Ăn mặc của chị thật là giản dị.
• Quân Thanh do Tôn Sĩ Nghị lãnh đạo sang xâm lược nước ta.
• Em bé trông thật khả ái

b. Hãy thay những từ in đậm trên bằng những từ ngữ thích hợp

=> Xem hướng dẫn giải

C. Hoạt động luyện tập

1. Tìm và phân tích một số ví dụ trong bài tùy bút Một thứ quà của lúa non: Cốm để chứng minh nhận định: Nét đặc sắc của ngòi bút Thạch Lam là thiên về cảm giác tinh tế nhẹ nhàng mà sâu lắng.

=> Xem hướng dẫn giải

2. Đọc lại bài tập làm văn số 3( văn biểu cảm) và trả lời câu hỏi ( Tự đọc lại bài viết của mình)

3. Phân tích lối chơi chữ được sử dụng trong mỗi câu sau:

a. Trời mưa đất thịt trơn như mỡ, dò đến hàng nem chả muốn ăn.

b. Khi đi cưa ngọn, khi về non

c. Bà Ba béo bán bánh bèo bên bờ biển

=> Xem hướng dẫn giải

3. Hãy xếp nhưng câu dưới đây vào các ô cho phù hợp:

a. Chiếc phi cơ đang bay vào không vận của nước ta

b) Đường xá chật hẹp quá

c) Yếu điểm của bạn nam là chưa chăm chỉ học

d) Một số người sau một thời gian dùi đầu vào làm ăn nay đã khấm khá

e) Ông cha ta đã để lại cho chúng ta những câu tục ngữ cao cả để chúng ta vận dụng trong thực tế

g) Bọn giặc đã chết với nhiều thảm hại: máu chảy thành sông ở Ninh Kiều, thây chết đầy nội ở Tụy Đông, Trần Hiệp phải biêu đầu, Lí Khánh phải bỏ mạng

h) Đây là tiến sỉ tống quấc minh người cầm đầu một tập đoàn khinh tế lớn

c. Nước sơn lâm làm cho đồ vật thêm hào quang

k. Sông Hồng Hà và sông Cửu Long giang là hai con sông lớn

=> Xem hướng dẫn giải

D. Hoạt động vận dụng

1. Thạch Lam cho rằng" Cốm không phải thức quà của người vội". Theo em, trong cuộc sống hiện đại hối hả ngày nay, cốm và việc thưởng thức cốm có ý nghĩa như thế nào?Chúng ta nên có thái độ như thế nào với những nét văn hóa truyền thống của dân tộc.

=> Xem hướng dẫn giải

2. Hãy giải thích câu đố sau:

• Con gì càng to càng nhỏ
• Bệnh gì bác sĩ phải bó tay

=> Xem hướng dẫn giải

3. Đọc truyện cười sau:

Một người từ Huế đến Hà Nội chơi bằng tàu hỏa .Khi tàu dừng ở ga Nam Định,người đó ló đầu ra hỏi một ông lão bán hàng rong :

-Ga mô ri ông?

Ông lão tưởng người kia nói bằng một ngoại ngữ nào đó liền lắc đầu xua tay lia lịa :

-Lão không biết tiếng Tây, không biết đâu.

Hãy giải thích vì sao cuộc giao tiếp trên không mang lại hiệu quả. Từ đó, em rút ra bài học gì?

=> Xem hướng dẫn giải

E. Hoạt động tìm tòi mở rộng.

1. Em hãy đọc và tìm hiểu về nội dung được nói tới trong văn bản sau:

Tôi gật đầu và xin phép nghĩa thêm rằng giã cốm cũng là một nghệ thuật và tất cả cái gì là nghệ thuật đều là không sốt ruột được. Người sản xuất cốm không được phép sốt ruột mà cả những người quen bỏ cốm vào mồm như chúng ta cũng không được sốt ruột. Nếu sốt ruột thì nên chọn thứ quà khác. Người ta thường bảo nói phải có nghĩ ăn phải có nhai. Ăn cốm phải nhai kỹ nhai lâu, phải kiên nhẫn ít nhiều thì mới thấy được cái tính nết quí hóa của hạt nếp bao tử. Tôi cũng không dám đi quá câu chuyện và lý thuyết mà tổng qui rằng cái anh tiểu tư sản muốn chữa cái căn bản bệnh sốt ruột cố hữu thì nên ăn cốm, thì phải tập ăn cốm. Tôi không nói thế mà tôi nói rằng cốm không phải là thứ ăn của những người hộc tốc nuốt chửng. Đang nói về ăn cốm phải nhai kỹ bà cụ hàng xóm vừa sang cũng bắt vào chuyện. Và cụ liền kể cho nghe về nghề cốm trong hồi đồng ruộng làng Vòng chưa được giải phóng khỏi tay đế quốc chiếm đóng, ruộng lúa làm cốm lố nhố lên những lô cốt địch. Bà cụ vừa cười hóm hỉnh vừa tả lại cái cảnh bọn giặc ăn cốm Vòng và cướp cốm Vòng - "Thường thường trong nhà làm cốm, buổi sáng đều có nắm cốm chim cho trẻ con nó làm thứ quà ăn sáng. Sớm nó ập vào thấy nắm cốm chim của trẻ em, là bốc bỏ vào mồm nuốt chửng. Buổi chiều đang giã cốm mà nó ập vào thì mới giã đến lượt một chưa sạch trấu nó cũng bốc bỏ vào mồm. Vừa nuốt vừa quát vừa bắn qua ngõ qua mái nhà. Rồi nó chửi chày cối nhà này nhà kia làm ồn ào nó khó canh gác, nó còn vu cho làng này định "nhại tiếng súng mỏ chìa của trên đồn".

=> Xem hướng dẫn giải

2. Hãy tìm khoảng 5 lỗi sử dụng từ mà em hay gặp trong giao tiếp. Chỉ ra nguyên nhân và đề xuất cách sửa đó.

=> Xem hướng dẫn giải