Giải bài 16: Sự suy sụp của nhà Trần cuối thế kỉ XIV

1 Đánh giá

Nửa sau thế kỉ XIV, nhà nước không còn quan tâm đến sản xuất nông nghiệp, không chăm lo tu sửa đê điều. Trong khi đó, các quan lại, vương hầu đều thả sức ăn chơi, xa hoa. Khiến cho nhà Trần ngày càng suy sụp và dẫn đến kết quả cuối cùng là sụp đổ và thay vào đó nhà Hồ lên ngôi. Cụ thể sự việc diễn ra như thế nào, bài học dưới đây sẽ hướng dẫn cụ thể cho các bạn.

A. Kiến thức trọng tâm

I. Tình hình kinh tế - xã hội

1. Tình hình kinh tế

Nửa cuối thế kỉ XIV kinh tế suy sụp.

Nhiều năm bị mất mùa đói kém.
Nông dân phải bán ruộng đất, vợ con và biến thành nô tì.
Ruộng đất công làng xã bị lấn chiếm.

Nguyên nhân:

Nhà nước không quan tâm đến sản xuất
Vương hầu quí tộc..... chiếm ruộng đất của nông dân.
Thuế khóa nặng nề .

Hậu quả: Đời sống nhân dân cực khổ.

2. Tình hình xã hội:

Vua quan ăn chơi sa đọa.
Kỉ cương phép nước rối loạn, triều chính bị lũng đoạn.
1369 Trần Dụ Tông mất,Dương Nhật Lễ lên thay nhà Trần càng suy sụp.
Nhà Trần bất lực trước sự tấn công của các thế lực bên ngoài: Cham – pa, nhà Minh.
Hậu quả: nhân dân nổi dậy đấu tranh.

II. Nhà Hồ và cải cách của Hồ Qúy Ly

1. Nhà Hồ thành lập.

Các cuộc khởi nghĩa nông dân đã làm cho nhà Trần không còn đủ sức giữ vai trò của mình.
Năm1400, viên quan giữ chức vụ cao nhất trong triều là Hồ Quý Ly đã phế truất vua Trần và lên làm vua lập ra nhà Hồ.
Quốc hiệu Đại Việt đổi thành Đại Ngu.

2. Những biện pháp cải cách của Hồ Quý Ly.

Chính trị:

Thay thế các võ quan, tôn thất nhà Trần bằng những người họ khác thân cận với Hồ Quý Ly
Đổi tên một số đơn vị hành chính cấp trấn, quy định cách làm việc của bộ máy chính quyền.

Kinh tế - tài chính: Phát hành tiền giấy thay cho tiền đồng, ban hành chính sách hạn điền, quy định lại biểu thuế đinh và thuế ruộng.
Xã hội: Ban hành chính sách “hạn nô”, năm đói kém bắt nhà giàu bán thóc cho dân,…
Văn hóa – giáo dục: Bắt nhà sư dưới 50 tuổi phải hoàn tục, cho dịch chữ Hán sang chữ Nôm yêu cầu mọi người phải học.
Quân sự: Thực hiện một số biện pháp nhằm tăng cường củng cố quân sự và quốc phòng.

3. Ý nghĩa và tác dụng của cải cách Hồ Quý Ly.

Giải quyết một số khó khăn của đất nước, giúp đất nước thoát khỏi khủng hoảng.
Hạn chế tập trung ruộng đất của quý tộc, địa chủ. Làm suy yếu thế lực của nhà Trần.
Tăng nguồn thu nhập của cả nước và tăng cường quyền lực của nhà nước trung ương tập quyền.
Cải cách văn hóa – giáo dục có nhiều tiến bộ.

* Hạn chế:

Một số chính sách chưa triệt để (gia nô và nô tì chưa được giải phóng), chưa phù hợp với thực tế.
Chưa giải quyết được những yêu cầu bức thiết trong cuộc sống.