Bài 15: Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917 và cuộc đấu tranh bảo vệ cách mạng (1917 – 1921)

Năm 1917, ở nước Nga đã diễn ra hai cuộc cách mạng vào tháng Hai và tháng Mười. Cách mạng tháng Mười và cuộc đấu tranh bảo vệ cách mạng đã giành được thắng lợi, mở ra một thời kì mới cho lịch sử nước Nga và thế giới.

A. Kiến thức trọng tâm

I. Hai cuộc cách mạng ở nước Nga năm 1917

1. Tình hình nước Nga trước cách mạng

• Là đế quốc quân chủ chuyên chế, đứng đầu là Nga hoàng Ni –cô – lai II.
• Hoàng Nga tham gia chiến tranh thế giới thứ nhất gây nên hậu quả nghiêm trọng cho đất nước.
• Phong trào phản chiến đòi lật đổ chế độ Nga Hoàng lan rộng.
• Chính phủ Nga Hoàng bất lực không còn khả năng tiếp tục thống trị được nữa.
• Đảng CNXHDC Nga kêu gọi đấu tranh.

2. Cách mạng tháng Hai năm 1917

a. Cách mạng dân chủ tư sản tháng 2 năm 1917

• Diễn biến:
• Mở đầu là cuộc biểu tình ngày 23/2/1917 của 9 vạn nữ công nhân ở Pê – tơ – rô – grat.
• 3 ngày sau, tổng bãi công khắp thành phố -> khởi nghĩa vũ trang.
• Kết quả: Chế độ Nga hoàng bị lật đổ → Tạo ra cục diện hai chính quyền song song cùng tồn tại:
• Chính quyền Xô Viết (Vô sản)
• Chính phủ Tư Sản lâm thời (Tư sản)
• Tính chất: Cách mạng tháng 2/1917 ở Nga là cuộc cách mạng dân chủ tư sản kiểu mới

b. Cách mạng tháng Mười

• Nguyên nhân:
• Chính phủ lâm thời Tư sản theo đuổi chiến tranh đế quốc.
• Chấm dứt tình trạng hai chính quyền song song tồn tại.
• Diễn biến:
• 24/10 cuộc khởi nghĩa bùng nổ, quân cách mạng làm chủ hoàn toàn thành phố.
• Đêm 25/10 quân khởi nghĩa chiếm được cung điện Mùa Đông, chính phủ tư sản lâm thời sụp đổ

=>Là cách mạng xã hội chủ nghĩa đầu tiên trên thế giới.

• Tính chất: Cách mạng tháng Mười Nga là cuộc cách mạng xã hội chủ nghiã (Cách mạng Vô sản)

II. Các cuộc đấu tranh xây dựng và bảo vệ thành quả cách mạng, ý nghĩa lịch sử của cách mạng tháng Mười Nga năm 1917.

1. Xây dựng chính quyền Xô Viết

• Ngày 25/10/1917 chính quyền Xô Viết thành lập do Lê – Nin đứng đầu.
• Thông qua sắc lệnh Hòa bình và sắc lệnh ruộng đất.
• Thực hiện các biện pháp ổn định chính trị và phát triển nền kinh tế đất nước.

2. Chống thù trong, giặc ngoài

• Nội dung chính sách Cộng sản thời chiến .
• Quốc hữu hóa tòan bộ xí nghiệp.
• Trưng thu lương thực của nông dân .
• Nhà nước nắm độc quyền quản lý phân phối lương thực , thực phẩm .
• Lao động cưỡng bức
• Tác dụng : đã động viên sức người sức của, năm 1920 Hồng quân đã đánh tan nội phản và ngoại xâm, bảo vệ và giữ vững Nhà nước Nga Xô Viết
• Nhân dân Xô Viết bảo vệ được thành quả của Cách mạng tháng 10:
• Do sức mạnh và sự ủng hộ của nhân dân .
• Lòng yêu nước dưới chế độ mới được phát huy mạnh mẽ .
• Chính sách cộng sản thời chiến được mang ra thực hiện có hiệu quả.
• Hồng Quân chiến đấu dũng cảm.
• Chỉ huy quân sự tài ba của nhà lãnh đạo Xô Viết .

3 .Ý nghĩa lịch sử cách mạng tháng Mười

• Đối với nước Nga :
• Làm thay đổi hòan tòan vận mệnh đất nước và số phận hàng triệu con người Nga .
• Đưa những người lao động lên chính quyền ,xây dựng chế độ mới – chế độ xã hội chủ nghĩa .
• Đối với thế giới :
• Dẫn đến biến đổi lớn lao trên thế giới.
• Để lại nhiều bài học kinh nghiệm quý báu cho cuộc đấu tranh của giai cấp vô sản , nhân dân lao động và các dân tộc bị áp bức .
• Tạo ra những điếu kiện thuận lợi cho sự phát triển của phong trào cộng sản và công nhân quốc tế , phong trào giải phóng dân tộc ở nhiều nước