Giải bài 36 sự hình thành và phát triển của phong trào công nhân

Giai cấp công nhân ra đời và lớn mạnh cùng với sự hình thành và phát triển của chủ nghĩa tư bản. Do đối lập về quyền lợi, mâu thuẫn giữa tư bản với công nhân nảy sinh và dẫn đến những cuộc đấu tranh giai cấp đầu thời kỳ cận đại. Cùng với lúc đó, một hệ tư tưởng của giai cấp tư sản ra đời -chủ nghĩa xã hội không tưởng. Giai cấp công nhân ra đời và đời sống của họ ra sao? Nội dung những mặt tích cực và hạn chế của chủ nghĩa xã hội không tưởng? Để nắm và hiểu những nội dung trên, chúng ta cùng tìm hiểu bài “sự hình thành và phát triển của phong trào công nhân” lịch sử 10.

A. Kiến thức trọng tâm

1. Sự ra đời và tình cảnh của giai cấp vô sản công nghiệp. Những cuộc đấu tranh đầu tiên.

a. Sự ra đời và tình cảnh của giai cấp vô sản công nghiệp

• Chủ nghĩa tư bản ra đời, phát triển dẫn đến sự hình thành hai giai cấp tư sản và vô sản.
• Nguồn gốc công nhân: Các công nhân mất ruộng đất, các thợ thủ công bị phá sản phải vào làm thuê trong các nhà máy, xí nghiệp….trở thành giai cấp vô sản công nghiệp.

b. Các phong trào đấu tranh đầu tiên của giai cấp vô sản

• Thời gian: Cuối thế kỉ XVIII đến đầu thế kỉ XIX, trước hết ở Anh rồi lan sang các nước khác.
• Hình thức đấu tranh:
• Họ đập phá máy móc, đốt công xưởng => Đó là hình thức đấu tranh tự phát vì họ nhầm tưởng máy móc chính là kẻ thù của mình.
• Bãi công => đấu tranh có tổ chức, mục tiêu rõ ràng.
• Tác dụng:
• Phá hoại cơ sở vật chất của tư sản.
• Công nhân tích luỹ thêm được nhiều kinh nghiệm đấu tranh
• Trưởng thành về ý thức
• Thành lập được các công đoàn.

2. Phong trào đấu tranh của giai cấp công nhân ở nửa đầu thế kỉ XIX.

• Nguyên nhân thất bại:
• Thiếu sự lãnh đạo đúng đắn.
• Chưa có đường lối chính trị rõ ràng ảnh hưởng của chủ nghĩa xã hội không tưởng.
• Ý nghĩa:
• Đánh dấu sự trưởng thành của giai cấp công nhân.
• Đặt nền móng cho sự ra đời của lý luận khoa học sau này.

3. Chủ nghĩa xã hội không tưởng

• Hoàn cảnh ra đời:
• Đầu thế kỉ XIX chủ nghĩa tư bản bộc lộ những mặt hạn chế:
• Sự bóc lột tàn nhẫn của tư sản đối với công nhân
• Tình cảnh công nhân rất khổ cực
• Các tệ nạn xã hội ngày càng phổ biến

=>Một số nhà tư tưởng tiến bộ đã đề ta một học thuyết mới: Chủ nghĩa xã hội không tưởng.

• Nội dung:
• Tố cáo, lên án mặt trái của xã hôị tư bản
• Muốn xây dựng một chế độ xã hội mới tốt đẹp hơn: không có tư hữu, không có bóc lột.
• Nhận xét:
• Tích cực:
• Phê phán sâu sắc xã hội tư bản
• Bảo vệ quyền lợi giai cấp công nhân
• Dự đoán về xã hội tương lai
• Hạn chế:
• Không thấy được quy luật phát triển của chủ nghĩa tư bản
• Không thấy được sứ mệnh của giai cấp vô sản
• Không vạch ra con đường giải phóng cho nhân dân lao động
• Ý nghĩa: Là tư tưởng tiến bộ, cổ vũ người lao động đấu tranh, là tiền đề ra đời của học thuyết Mác sau này.