Soạn văn bài: Chọn sự việc, chi tiết tiêu biểu trong bài văn tự sự

Để viết một bài văn tự sự, cần lựa chọn được các sự việc, chi tiết tiêu biểu. Sự việc, chi tiết tiêu biểu có tác dụng dẫn dắt câu chuyện, tô đậm tính cách nhân vật và tập trung thể hiện chủ đề của câu chuyện. KhoaHoc xin tóm tắt những kiến thức trọng tâm và hướng dẫn soạn văn chi tiết các câu hỏi. Mời các bạn cùng tham khảo.

1. Khái niệm

• Tự sự: là kể chuyện, phương thức dùng ngôn ngữ kể lại một chuỗi các sự vật, sự việc từ sự vật, sự việc này dẫn đến sự việc kia cuối cùng dẫn đến một kết thúc, thể hiện một ý nghĩa.
• Sự việc là “cái xảy ra được nhận thức có ranh giới rõ ràng, phân biệt với những cái xảy ra khác” (Theo Từ điển tiếng Việt).
• Trong văn bản tự sự, mỗi sự việc được diễn tả bằng lời nói, cử chỉ, hành động của nhân vật trong quan hệ với nhân vật khác. Người viết, người kể chọn một số sự việc tiêu biểu nhằm dẫn dắt câu chuyện, tô đậm đặc điểm, tính cách nhân vật, tạo sự hấp dẫn, lôi cuốn người đọc, người nghe
• Sự việc tiêu biểu là những mốc quan trọng góp phần hình thành bố cục, từ đó dẫn dắt câu chuyện, từng bước hoàn chỉnh văn bản.
• Mỗi sự việc tiêu biểu bao gồm một số chi tiết đặc sắc. Chi tiết có thể là một lời nói, một cử chỉ, một hành động của nhân vật… Những chi tiết đặc sắc tập trung thể hiện rõ nét sự việc tiêu biểu.

==> Chọn sự việc, chi tiết tiêu biểu là khâu quan trọng trong quá trình viết hoặc kể lại một câu chuyện.

• Muốn chọn được chi tiết, sự việc tiêu biểu khi viết bài văn tự sự, trước hết cần nắm được yêu cầu của đề văn. Cần phải hình dung được cốt truyện, các nhân vật và quan hệ của chúng.
• Các chi tiết, sự việc đưa vào bài văn có thể do ta đọc, hoặc tự phát hiện, hoặc ghi lại trong cuộc sống nhưng nhất thiết phải nổi bật, hấp dẫn, tô đậm tính cách nhân vật và tập trung biểu hiện tư tưởng chủ đề của bài văn.

2. Cách chọn sự việc, chi tiết tiêu biểu

1. Đọc lại truyện An Dương Vương và Mị Châu – Trọng Thủy

a. Tác giả đã kể chuyện gì?

Trả lời:

• Công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước: xây thành, chế nỏ…
• Câu chuyện ấy cũng nói lên được tình cha con máu mủ ruột già giữa An Dương Vương và Mị Châu.
• Tình phu thê giữa Trọng Thủy và Mị Châu.

==> Qua diễn biến câu chuyện ta thấy được cái kết của số phận người con và số phận trong tình yêu.
b. Sự việc Mị Châu và Trọng Thủy chia tay nhau, Trọng Thủy hỏi Mị Châu: "Ta lại tìm nàng, lấy gì làm dấu?" ....Đó có thể coi là sự việc và các chi tiết tiêu biểu trong truyện không? Vì sao?

Trả lời:

• Đó chính là sự việc và các chi tiết tiêu biểu, vì chúng đều mở ra bước ngoặt và tình tiết mới.
• Nếu trong câu chuyện này thiếu những chi tiết tiêu biểu thì sẽ không tạo nên một cốt truyện, mà câu chuyện không có cốt chuyện thì chưa được coi là câu chuyện hay. Nếu thiếu câu chuyện chỉ dừng lại việc Triệu Đà kéo quân sang đánh Âu Lạc và giành thắng lợi. Sẽ không có thêm tình tiết Trọng Thủy phải tìm theo dấu vết Mị Châu vì tình yêu trân thực, rồi để hối hận đã muộn màng. Kết thúc của chi tiết này là việc tự vẫn tại giếng Loa Thành để tạo nên chi tiết ngọc trai, giếng nước.Và thiếu nó thì không có bi kịch của câu chuyện về Mị Châu – Trọng Thủy và thái độ của nhân dân với hai nhân vật ấy.

2. Tưởng tượng người con trai lão Hạc trở về làng vào một ngày sau Cách mạng tháng *Câu chuyện người con trai Lão Hạc quay trở về vào một ngày sau cách mạng tháng Tám – 1945. Hãy chọn một sự việc tiếp sau đó rồi kể lại với một số chi tiết tiêu biểu.

Về tới đầu làng, thấy cảnh xóm làng tuy còn xơ xác tiêu điều, nhưng khí thế cách mạng sôi nổi, anh bồ hồi nhớ lại những kỉ niệm xưa.. Anh tìm gặp ông giáo , được nghe kể vể cha mình, rồi theo ông đi viếng mộ cha. Sau mấy ngày thăm hỏi bà con hàng xóm và bạn bè cũ , anh gửi lại ông giáo những di vật của cha, tạm biệt quê hương , nhưng k như lần trước , lần này anh đi làm nhiệm vụ của người cách mạng.

Trả lời:
Sự việc diễn ra: Người con trai của Lão Hạc quay trở lại nhà và tìm đến ông giáo, rồi sau đó được nghe ông giáo kể lại về mọi chuyện.

• Các chi tiết:
• Sự thay đổi của ông giáo sau bao nhiêu năm tuy ông đã già đi nhiều, nhưng tinh thần của ông lại lạc quan, đổi mơi hơn trước.
• Ông nghe người con trai của Lão Hạc kể về chuyện anh đã từng trải qua, và ông rất xúc động kể về cái chết của cha anh ta.
• Ông giáo đưa anh đến viếng mộ người cha, khung cảnh xung quanh lạnh lẽo, u buồn.
• Người con trai nghẹn lòng, xúc động “anh thắp hương cúi đầu trước mộ cha, đôi mắt đỏ hoe, miệng mếu máo như muốn khóc…” cũng như nỗi day dứt khi biết người cha già vì mình hi sinh cả cuộc đời cũng như tính mạng.
• Ông giáo cũng ngấn ướt lệ.

3. Hãy nêu cách chọn sự việc, chi tiết tiêu biểu trong văn tự sự.
Các bước:

• Xác định đề tài, chủ đề câu chuyện.
• Dự kiến cốt truyện ( các sự việc tiêu biểu ).
• Cốt truyện truyền thống, thường gồm các phần: Trình bày, khai đoạn (thắt nút), phát triển, đỉnh điểm (cao trào) và kết thúc (mở nút).
• Cốt truyện phóng khoáng kiểu hiện đại: Là cốt truyện không theo lôgíc kể trên, có thể đảo lộn hoặc thiếu một phần nào đó hoặc có loại tự sự mà không có… chuyện (chỉ miêu tả những dòng cảm xúc).
• Triển khai các sự việc bằng các chi tiết chọn lọc, tiêu biểu