[Chân trời sáng tạo] Giải khoa học tự nhiên 6 bài 15: Chất tinh khiết - Hỗn hợp. Phương pháp tách các chất

B. BÀI TẬP VÀ HƯỚNG DẪN GIẢI

Kiến thức thú vị

1. Chất tinh khiết

1. Em có nhận xét gì về số lượng các chất có trong nước cất, bình khí oxygen y tế, sản phẩm đường tinh luyện và muối tinh. Các chất đó ở thể nào?

• Đường có vị ngọt, muối ăn có vị mặn, nước sôi ở 100 độ C và khí oxygen hóa lỏng ở -183 độ C. Theo em, nếu lẫn tạp chất khác thì những tính chất trên có thay đổi không?

=> Xem hướng dẫn giải

2. Hỗn hợp

• Bột canh có phải là chất tinh khiết không? Em hãy liệt kê các thành phần tạo nên bột canh được dùng làm gia vị trong bữa ăn của gia đình em

• Nếu có đủ nguyên liệu, em làm thế nào để có bột canh? Nếu bớt một thành phần của bột canh thì vị có thay đổi không? Giải thích
• Quan sát hình 15.3, em hãy cho biết nước khoáng thiên nhiên có phải là nước nguyên chất không?

=> Xem hướng dẫn giải

3. Hỗn hợp đồng nhất

• Từ thí nghiệm 1, hãy cho biết các chất lỏng có hoà tan trong nhau không.

Thí nghiệm 1: Tạo hỗn hợp đồng nhất và không đồng nhất

• Bước 1: Lấy 2 ống nghiệm, thêm nước cất đến 1/3 ống.
• Bước 2: Lần lượt cho một thìa ethanol vào ống nghiệm thứ nhất và một thìa dầu ăn vào ống nghiệm thứ hai.
• Bước 3: Lắc đều hai ống nghiệm, để yên và quan sát hiện tượng.
• Quan sát hình 15.4, em hãy nhận xét sự phân bố thành phần các chất trong hỗn hợp đồng nhất và không đồng nhất.

• Em hãy lấy ví dụ về hỗn hợp đồng nhất và hỗn hợp không đồng nhất.

=> Xem hướng dẫn giải

4. Chất rắn tan và không tan trong nước

• Em hãy kể tên một số chất rắn tan được trong nước, một số chất rắn không tan được trong nước mà em biết

Từ thí nghiệm 2, em hãy hoàn thành thông tin theo mẫu bảng 15.1

Thí nghiệm 2: Hoà tan các chất rắn trong nước

• Các chất rắn dạng bột: muối ăn, đường, bột mì, cát, thuốc tím, iodine.
• Các bước thí nghiệm:
• Bước 1: Quan sát trạng thái, màu sắc của các chất rắn trước khi tiến hành thí nghiệm.
• Bước 2: Lấy 6 ống nghiệm sạch được đánh số từ 1 - 6, cho vào mỗi ống 1/4 thể tích nước cất.
• Bước 3: Cho vào 6 ống nghiệm trên lần lượt một thìa nhỏ muối ăn, đường, bột mì, cát, thuốc tím, iodine. Lắc đều các ống nghiệm, quan sát hiện tượng.

=> Xem hướng dẫn giải

5. Các yếu tố ảnh hưởng đến lượng chất rắn hòa tan trong nước

• Tiến hành thí nghiệm 3 và hoàn thành kết quả theo mẫu bảng 15.2
• Bước 1: Lấy 5 cốc thủy tinh 250 ml đánh số từ 1 - 5,cho vào mỗi cốc 100 ml nước ở nhiệt độ khác nhau. Cốc 1 đựng nước lạnh, cốc 2 đựng nước ở nhiệt độ thường, các cốc 3, 4, 5 đựng nước nóng.

Chuẩn bị 15 viên đường phèn có kích thước tương đương nhau.

Nghiền nhỏ 3 viên, để riêng.

• Bước 2: Cho vào các cốc 1 - 4, mỗi cốc 3 viên đường phèn.

Cho 3 viên đường phèn đã nghiền nhỏ vào cốc 5. Dùng đũa thuỷ tinh khuấy đều cốc 4 và 5. Dùng đồng hồ bấm giây ghi lại thời gian từ khi bắt đầu cho đường vào mỗi cốc cho đến khi đường tan hết trong nước tạo ra hỗn hợp đồng nhất.

• Đường ở cốc nào sẽ tan nhanh nhất, chậm nhất? Giải thích

=> Xem hướng dẫn giải

6. Chất khí tan trong nước

• Khi em mở nắp chai nước ngọt để rót vào cốc (hình 15.7) thì thấy bọt khí tạo ra và nghe tiếng "xì xèo" ở miệng cốc. Em hãy giải thích hiện tượng này.

=> Xem hướng dẫn giải

7. Dung dịch - Dung môi - Chất tan

• Từ thí nghiệm 1, em hãy cho biết dầu ăn và ethanol, chất nào tan hoàn toàn trong nước. Hỗn hợp thu được là đồng nhất hay không đồng nhất?

Thí nghiệm 1: Tạo hỗn hợp đồng nhất và không đồng nhất

• Bước 1: Lấy 2 ống nghiệm, thêm nước cất đến 1/3 ống.
• Bước 2: Lần lượt cho một thìa ethanol vào ống nghiệm thứ nhất và một thìa dầu ăn vào ống nghiệm thứ hai.
• Bước 3: Lắc đều hai ống nghiệm, để yên và quan sát hiện tượng.

• Ở thí nghiệm 2, những chất tan trong nước tạo ra hỗn hợp đồng nhất hay không đồng nhất?

Thí nghiệm 2: Hoà tan các chất rắn trong nước

• Các chất rắn dạng bột: muối ăn, đường, bột mì, cát, thuốc tím, iodine.
• Các bước thí nghiệm:
• Bước 1: Quan sát trạng thái, màu sắc của các chất rắn trước khi tiến hành thí nghiệm.
• Bước 2: Lấy 6 ống nghiệm sạch được đánh số từ 1 - 6, cho vào mỗi ống 1/4 thể tích nước cất.
• Bước 3: Cho vào 6 ống nghiệm trên lần lượt một thìa nhỏ muối ăn, đường, bột mì, cát, thuốc tím, iodine. Lắc đều các ống nghiệm, quan sát hiện tượng

• Dựa vào hình 15.8, em hãy mô tả quá trình tạo ra dung dịch

• Em hãy lấy ví dụ chất tan trong dung môi này mà không tan trong dung môi khác

=> Xem hướng dẫn giải

8. Huyền phù

• Hằng năm khi mùa lũ về, trên các sông lại có sự bồi đắp thêm chất dinh dưỡng cho đất ở vùng đồng bằng nơi chúng chảy qua. Em hãy cho biết tại sao lại có hiện tượng này

=> Xem hướng dẫn giải

9. Nhũ tượng

• Món xốt mayonnaise em yêu thích sử dụng trong các món salad có thể tự chế biến ở nhà với các nguyên liệu đơn giản như trong hình 15.10 bằng cách trộn lẫn thành một hỗn hợp. Theo em, hỗn hợp mayonnaise là một dung dịch, huyền phù hay một dạng khác

=> Xem hướng dẫn giải

10. Phân biệt dung dịch, huyền phù và nhũ tượng

• Em hãy lấy một số ví dụ về huyền phù, nhũ tượng mà em biết trong thực tế
• Từ các hình 15.11 đến 15.13, hãy phân biệt dung dịch, huyền phù và nhũ tương.

• Hãy phân biệt hai dạng hỗn hợp: cát trong nước biển và muối trong nước biển
• Vào mùa hè, chúng ta thường pha nước chanh đường có đá để giải khát. Theo em, nên hòa tan đường vào nước ấm rồi cho đá vào hay cho đá vào trước rồi mới hòa tan đường

=> Xem hướng dẫn giải

BÀI TẬP

1. Hoàn thành thông tin theo mẫu ở bảng sau:

2. Hãy cho biết một số hỗn hợp đồng nhất và không đồng nhất thường gặp (không lấy những ví dụ có trong bài học).

3. Cho các từ sau: chất tinh khiết; hỗn hợp; đồng nhất; không đồng nhất; oxygen; carbon dioxide. Xác định từ phù hợp để hoàn thành câu đưới đây:

Nước uống có gas là một (1) ... gồm đường, màu thực phẩm, hương liệu, chất bảo quản và khí (2) ... tan trong nước, tạo thành hỗn hợp (3)...

4. Sữa magie (magnesium hydroxide lơ lửng trong nước) được dùng làm thuốc trong y học để chữa bệnh khó tiêu, ợ chua. Sữa magie thuộc loại

A. dung dịch. B. huyền phù.

C. nhũ tương. D. hồn hợp đồng nhất.

5. Cho các từ sau: lắc đều; huyễn phù; nhũ tương; hai lớp. Em hãy tìm từ phù hợp với các chỗ trồng để hoàn thành các câu dưới đây:

Dầu giấm mẹ em thường trộn salad là (1)... Khi để yên lâu ngày, lọ đầu giấm thường phân thành (2) ... chất lỏng. Trước khi dùng dầu giấm chúng ta cần phải (3)...

6. Cho các từ: hỗn hợp đồng nhất; hỗn hợp không đồng nhất; nhũ tương; huyền phù; dung dịch; sương; bụi; bọt. Chọn từ phù hợp điền vào các số tử (1) đến (6) trong sơ đồ dưới đây:

=> Xem hướng dẫn giải